آشنایی با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران (۱۳۵۹-۱۳۶۷)
آشنایی با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران (۱۳۵۹-۱۳۶۷)
جنگ تحمیلی عراق علیه ایران از جنگهای دوره معاصر است که ۸ سال (۱۳۵۹- ۱۳۶۷) به طول انجامید. این جنگ در پی مجموعه‌ای از عوامل زمینه‌ساز و مناقشه‌های فزاینده سیاسی ـ نظامی با تجاوز نیروهای عراق به ایران آغاز شد.
در پی پیروزی انقلاب اسلامی ایران و سقوط حکومت پهلوی در بهمن 1357 و متعاقب آن وقوع تغییرات اساسی در موقعیت آمریکا در منطقه، مناسبات ایران و عراق نیز دستخوش دگرگونی و تیرگی شد.
دولت عراق در 26 شهریور 1359 با تسلیم یادداشتی رسمی به سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد، اعلام کرد که اعلامیه الجزایر و عهدنامه‌های مربوط به مرز مشترک و حسن همجواری و 3 پروتکل و پیوست‌های آن و دیگر موافقت‌نامه‌ها و یادداشت‌های انضمامی به این عهدنامه را یکجا و یک جانبه فسخ کرده است.
همزمان با ارسال این یادداشت، صدام‌حسین در نطقی در مجلس ملی عراق، متن قرارداد الجزایر را پاره کرد و الغای این قرارداد را تصمیم شورای فرماندهی انقلاب عراق اعلام نمود. اقدام صدام حسین و اظهار دولت عراق، وجاهت حقوقی نداشت.
- هفته دفاع مقدس / سالروز آزادسازی خرمشهر / شکست حصر آبادان / 18 آذر 1370؛ سازمان ملل عراق را متجاوز شناخت / قطعنامه 598 / بنیاد شهید انقلاب اسلامی / بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب‌اسلامی / ۸ سال دفاع مقدس در یک نگاه /
- خاطرات مقام معظم رهبری از ایام دفاع مقدس / بازخوانی دفاع مقدس در اسناد سازمان ملل / مرور حماسه‌آفرینی‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس / اسناد چگونگی آغاز جنگ عراق علیه ایران /
در 31 شهریور 1359 حمله سراسری و رسمی عراق، با به کارگیری حداکثر توان نظامی و با عبور از مرزهای بین‌المللی و تجاوز به خاک ایران، شروع شد. در ساعات پایانی همان روز، کورت والدهایم، دبیرکل سازمان ملل متحد، از دو دولت خواست که در حل مسالمت‌آمیز اختلافات میان دو کشور مساعی جمیله خویش را به کار بندند.
پس از بازپس گرفتن خرمشهر، دولت آمریکا و دولت‌های اروپایی و برخی از کشورهای منطقه خلیج‌فارس کوشیدند به جنگ پایان دهند و از سقوط صدام‌حسین و حکومت بعثی عراق جلوگیری کنند.
در این میان، شورای امنیت سازمان ملل، به درخواست اردن، در 21 تیر 1361 قطعنامه 514 را به تصویب رساند و در آن با اظهار نگرانی عمیق از ادامه برخورد دو کشور، خواستار آتش‌بس و عقب‌نشینی نیروها به مرزهای بین‌المللی و تلاش در جهت دستیابی به راه حلی جامع و عادلانه و شرافتمندانه براساس اصول منشور ملل متحد شد.
دولت ایران این قطعنامه را که جنبه توصیه‌ای داشت نپذیرفت و وزارت امورخارجه آن را تلاشی هماهنگ و سازمان‌یافته از سوی قدرت‌های جهانی در جهت ممانعت از دستیابی ایران به خواست‌های قانونی خود و جلوگیری از سقوط رژیم بعثی عراق تلقی کرد و اعلام داشت جمهوری اسلامی ایران تا تحقق خواست‌های خود و دفع کامل قوای متجاوزعراق، به دفاع مشروع خود ادامه خواهد داد.
در پی انجام دو عملیات از سوی ایران، یکی در 23 تیر 1361 در محور جنوب و دیگری در 9 مهر 1361 در منطقه سومار، که منجر به آزادسازی بخش‌های مهمی از خاک ایران و تسلط نیروهای ایران بر شهر مندلی عراق شد، شورای امنیت به درخواست عراق، در 12 مهر 1361 قطعنامه 522 را به تصویب رساند و خواستار آتش‌بس فوری و عقب‌نشینی نیروها به مرزهای بین‌المللی شد و از دولت عراق، به سبب آمادگی‌اش برای همکاری در اجرای قطعنامه 514، استقبال کرد.
در 9 آبان 1362، به دنبال گسترش دامنه جنگ به خلیج‌فارس و حملات عراق به نفتکش‌ها و انتشار گزارش نمایندگان ویژه دبیرکل سازمان ملل پس از بازدید از مناطق اشغالی توسط عراق و شهرهای بمباران شده در ایران و عراق، چهارمین قطعنامه شورای امنیت به شماره 540 صادر شد و در آن به گزارش واقع‌بینانه نمایندگان دبیرکل در بررسی مناطق مسکونی و تأیید لزوم بررسی دقیق علل جنگ اشاره گردید.
در 16 دی 1365، نیروهای ایرانی، طبق یک برنامه‌ریزی دقیق نظامی، به اطراف بصره رسیدند. احتمال سقوط بصره و پیروزی ایران تقویت شد و این باور پدید آمد که موازنه نظامی در صحنه نبرد به نفع ایران تغییر کرده است. نگرانی قدرت‌های بزرگ و کشورهای عربی، آنها را به این نتیجه رساند که تنها راه پایان دادن به جنگ، تلاش مشترک آمریکا و شوروی در چارچوب همکاری بین‌المللی است.
به همین منظور، خاویر پرزدکوئیار، دبیرکل سازمان ملل، در 22 دی 1365 اعلام کرد که اعضای شورای امنیت برای پایان دادن به جنگ مصمم‌اند و نظریات و دیدگاه‌ها باید برای تحقق این هدف به یکدیگر نزدیک شوند و شکل اجرایی به خود گیرند.
از امتیازات قطعنامه 598 بر قطعنامه‌های پیشین این بود که جنبه توصیه‌ای نداشت و تصمیمی براساس اعتقاد شورای امنیت بود. به اعتقاد ایران، از نقاط ضعف قطعنامه 598، بند سوم قسمت مقدماتی آن بود که از شروع و ادامه طولانی منازعه توأماً ابراز تأسف شده بود.
دبیرکل سازمان ملل به‌استناد قطعنامه 598، از طرفین درگیر خواست تا با قطع جنگ وارد روند مذاکره و عمل شوند. وی همچنین بر ضرورت همکاری کامل ایران و عراق، برای دستیابی به راه‌حل جامع و عادلانه و شرافتمند، تأکید کرد و از اعضای شورا خواست که از تلاش‌های وی حمایت کنند.
پس از تصویب قطعنامه 598، به دنبال درخواست دولت کویت از آمریکا و شوروی برای حفاظت از نفتکش‌های این کشور، که در معرض بیشترین مخاطرات قرار داشت، اولین کاروان از نفتکش‌های کویت در 30 تیر 1366 وارد خلیج‌فارس شد.
در همین حال تشنج در منطقه افزایش یافت و در اوایل شهریور 1366، نیروی دریایی آمریکا 46 کشتی در منطقه مستقر کرد و فرانسه و انگلیس نیز اعلام کردند که آنها نیز نیروهای دریایی بیشتری به منطقه اعزام خواهند کرد. به دنبال آن در 30 شهریور 1366، با حمله یک بالگرد جنگی آمریکایی به کشتی کوچک ایرانی به نام ایران اجر در 80 کیلومتری شمال‌شرقی بحرین، آمریکا رسماً وارد جنگ با ایران شد.
عراق با روحیه تازه‌ای که از حمایت مؤثر آمریکا و نیز پیروزی فاو به دست آورده بود، حمله با سلاح‌های شیمیایی را ادامه داد و توانست کلیه اراضی تصرف شده را از ایران پس بگیرد.
در 25 اسفند 1366، صدام و رهبران بعثی عراق شهر کردنشین حلبچه و روستاهای اطراف آن را، به دلیل همکاری نیروهای کرد با قوای ایران، بمباران شیمیایی کردند. در این فاجعه 5 هزار غیرنظامی قربانی شدند.
عراق با وجود شواهد مسلّم و انکارناپذیر، به‌کار بردن مواد شیمیایی را انکار کرد، اما در پی ارائه مدارک موثق از سوی ایران و بررسی کارشناسان اعزامی از سوی سازمان ملل، شورای امنیت برای اولین‌‌بار در 9 اردیبهشت 1367 قطعنامه 612 را به اتفاق آرا تصویب کرد. این قطعنامه، ضمن محکوم کردن شدید به کار بردن سلاح‌های شیمیایی، هر 2 طرف را از استفاده این سلاح‌ها منع کرد.
نقطه اوج تلاش‌های خصمانه آمریکا برضد ایران، حمله موشکی ناو آمریکایی مستقر در خلیج‌فارس، به نام وینسنس، به هواپیمای مسافربری ایرباس ایران در 12 تیر 1367 بود. در این حمله، همه 290 سرنشین هواپیما کشته شدند.
پذیرش قطعنامه طی نامهای با امضای رئیس جمهوری ایران، در 27 تیر 1367 به دبیرکل سازمان ملل تسلیم شد. در این نامه تصریح شده است که تجاوز به ایران ابعاد بی‌‌‌سابقه‌ای یافته و باعث کشیده شدن سایر کشورها و حتی غیر نظامیان بی‌گناه به جنگ شده است و جمهوری اسلامی ایران با توجه به اهمیتی که برای جان انسان‌ها و اجرای عدالت و برقراری صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی قائل است، قطعنامه 598 شورای امنیت را می‌پذیرد . امام خمینی (ره) در 29 تیر همان سال پذیرش قطعنامه 598 را به اطلاع مردم رساندند.
وزیر خارجه ایران نیز با تأکید بر اینکه مذاکرات مستقیم پس از اعلام آتش‌بس آغاز شود، با پیشنهاد عراق موافقت کرد و مقرر شد دبیر کل سازمان ملل در گزارشی به اعضای شورای امنیت، زمان برقراری آتش‌بس را اعلام کند. سرانجام در نشستی غیررسمی با اعضای شورای امنیت، تاریخ برقراری آتش‌بس 29 مرداد 1367 اعلام شد.
آشنایی با استان آذربایجان‌شرقی
آشنایی با استان آذربایجان‌شرقی
سفر > ایرانگردی - همشهری آنلاین:
آذربایجان شرقی با وسعت ۴/۱۶۲۵۴ کیلومتر مربع در گوشه شمال غربی فلات ایران قرار
دارد.
حدود شمالی این استان را رود ارس با جمهوری‌های آذربایجان، ارمنستان و ایالت خودمختار نخجوان مشخص می‌کند. رود قطـور و آبهای دریاچة ارومیه حدود غربی با استان آذربایجان غربی است. در جنوب کشیدگی رشته کوهها، دره‌ها، جلگه‌ها و دشتها موجب پیوستگی توپوگرافیک استان با آذربایجان غربی و زنجان شده است و در شرق نیز دره و رودخانه دره رود، کوههای سبلان، چهل مند و گردنه صائین این خطه را از استان اردبیل جدا می‌کند. مدارهای ´5 ، º45 و ´22 ، º36 منتهی‌الیه غربی و شرقی مختصات جغرافیایی این استان را مشخص می‌کند.
منطقه آذربایجان به علت موقعیت خاص جغرافیایی، یکی از مناطق حساس و مهم کشور است. همین اهمیت، حساسیت و گستردگی باعث شده است تا این منطقه با وجود خصوصیات مشترک جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی به سه استان آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل تقسیم شود.
ایران: چهارگوشه ایران / انقلاب اسلامی ایران / قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران / امام خمینی (ره) / حضرت آیت‌الله خامنه‌ای / استان‌های ایران / ایران هسته‌ای / روزهای ملی و جهانی در تقویم ایران / جنگ تحمیلی عراق علیه ایران /
نهادها: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی / نیروی زمینی / نیروی هوایی / نیروی دریایی / شورای عالی امنیت ملی / وزارتخانه‌های ایران / شورای عالی انقلاب فرهنگی / مجلس خبرگان رهبرى / مجمع تشخیص مصلحت نظام / شورای نگهبان / مجلس شورای اسلامی / قوه قضائیه ایران / شورای عالی انقلاب فرهنگی / کابینه دهم /دانشگاه‌های ایران / پارک‌های علم و فناوری ایران/ باغ‌های گیاه‌شناسی /
طبیعت: دریاها و دریاچه‌های ایران / خلیج فارس / جزایر ایرانی خلیج فارس / تنگه هرمز / رودخانه‌های ایران / کوههای ایران / کویرهای ایران / پارک‌های ملی ایران / آبشارهای ایران / جنگل‌های ایران / غارهای ایران / تالاب‌های ایران / قنات‌های ایران / آبگرم‌های ایران /
سفر: جاذبه‌های گردشگری ایران/ روستاهای ایران / نقاط دیدنی ایران / باغ‌های گردشگری ایران /
آداب و رسوم: آیین نوروز / سوغاتی‌های چهارگوشه ایران / غذاهای سنتی و محلی چهارگوشه ایران / آداب و رسوم رمضان در چهارگوشه ایران / آداب و رسوم مردم ایران در ماه محرم / آداب و رسوم شب یلدا در ایران / بازیهای محلی و سنتی /
تاریخ: چهره‌های تاریخی ایران / چهره‌های دفاع مقدس / قراردادهای دوران قاجار / آثار تاریخی ایران / خانه‌های قدیمی و تاریخی / باغ‌های گردشگری / قلعه‌ها / پل‌ها / بقعه‌ها / کاروانسراها / آتشکده‌ها / برجهای تاریخی / بازارهای قدیمی / گنبدها / موزه‌ها / مساجد / کلیساهای تاریخی / تپه‌های باستانی / مناره و میل‌ها / آرامگاه‌ها / آب‌انبارها / ارگ‌های تاریخی / کبوترخانه / حمام‌های قدیمی / یخچال‌های قدیمی / عمارت‌های کلاه‌فرنگی / سنگ‌نوشته /
چهره‌ها: شهریار / کریم باقری / جعفر پتگر / منوچهر نیازی / قدرت‌الله عاقلی /
گردشگری: خانه مشروطه - تبریز / خانه گنجه‌ای‌زاده - تبریز / خانه سلماسی - تبریز / خانه بهنام - تبریز / خانه اردوبادی - تبریز / خانه امیر نظام گروسی - تبریز / خانه سرخه‌ای / خانه بلورچیان / بازار تبریز / بقعه صاحب‌الامر - تبریز / روستای کندوان - تبریز / مقبرة الشعرا - تبریز / باغ ائل گلی تبریز / مسجد کبود - تبریز / مسجد جامع مرند / معبد یا مسجد غار - آذرشهر /
طبیعت: جنگل‌های ارسباران / کوه سهند / رود ارس /
موزه: موزه مردم‌شناسی - بناب / آبشار آسیاب خرابه - هادی‌شهر / موزه آذربایجان - تبریز / موزه مراغه /
تاریخ: مسجد سنگی ترک - میانه / قلعه دختر - میانه / بقعه شیخ شهاب الدین اهری - اهر / موزه شیخ شهاب‌الدین اهری - اهر / قلعه بابک - اهر / آتشکده آذرگشسب - تکاب / قلعه ضحاک - عجب شیر / قلعه آوارسین - خداآفرین / کاخ باغچه جوق - ماکو / برج دوزال امامزاده شعیب - جلفا / روستای اشتبین - جلفا / گنبد سرخ - مراغه / گنبد مدور - مراغه / گنبد کبود - مراغه / گنبد غفاریه - مراغه / خانه استاد شهریار / دخمه سنگی فخریگا (مهاباد) / روستای میلان / حمام تاریخی میلان / پل آجی چای / حمام دوقلو / ارگ علیشاه /
غذاها: ریزه کوفته / خشیل؛ غذای شب یلدای آذربایجانی‌ها / آش یخ / کوکوی لوبیا سبز / آش شیر / آش کلم برگ /
آداب و رسوم: سوغاتی‌های استان آذربایجان‌شرقی / آداب و رسوم مردم استان آذربایجان شرقی در شب یلدا /
استان آذربایجان شرقی دارای 12 شهرستان، 31 شهر و 30 بخش، 133 دهستان و 3149 آبادی است.
جغرافیای تاریخی استان
آذربایجان در فارس میانه آتور پاتکان، در آثار کهن فارسی آذربادگان یا آذربایگان،
در فارسی کنونی آذربایجان، در یونانی بیزانس آذربیگانون، در ارمنی اتراپاتاکان، در
سریانی آذربایغان و در عربی آذربیجان نامیده شده است. تاریخ باستانی آذربایجان با
تاریخ قوم ماد در آمیخته است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمت های
غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کرد.
شهرستان تبریز
تبریز یکی از قدیمی ترین مناطق ایران است و مجموعة آثار تاریخی و نشانه‌های باستان شناختی که از محل های مختلف آن به دست آمده دلالت بر دیرینگی و قدمت تاریخی این شهر دارد. سارکن « سارکن پادشاه آشور 722-750 » در کتبیة خود از شهری به نام اوشکایا که شاید همان اسکوی امروزی است و نیز از دژ و قلعة محکمی به نام تارویی یاد می‌کند که به احتمال زیاد تبریز است.
گذشته از این در یکی از کتبیه‌های سناخریت پادشاه آشور ( 705-681 ق . م ) از شهری به نام تربیس نام برده شده است که پادشاه مزبور در آنجا معبدی به نام نرکان ساخته بود. بعضی از مورخان ترویای معروف و تبریز را یکی می‌پندارند. عده‌ای حتی این شهر را همان سوز یا شوش قدیم و عده‌ای دیگر آکراتا یا آماتای ذکر شده در تورات فرض کرده‌اند. تعیین تاریخ دقیق پیدایش شهرنشینی در دشتی که تبریز در آن قرار گرفته دشوار است.
شرایط این دشت حاصلخیز به واسطة وجود دو رود آجی چای و مهران رود، اقلیم معتدل، موقعیت ارتباطی بسیار مناسب، وجود منابع زیرزمینی غنی و موقعیت مناسب استراتژیکی آن ، زمینة مساعدی برای تکوین و توسعة زندگی شهری فراهم آورده است . در دورة حکومت روادیان تبریز پایتخت آذربایجان شد و به علت موقعیت ممتاز جغرافیایی و نظامی خود بیشتر از سایر شهرها مورد توجه قرار گرفت. در سال 340 هجری قمری از اتحاد سه گانة تبریز، اشنو (اسند، اسنق) و دهخوارقان مملکت بنی رودینی به وجود آمد که حکام آن قدرت و استقلال کامل داشتند و خلفای بغداد از دخالت و نفوذ کمی در آن برخوردار بودند.
از قرن دهم میلادی یا قرن سوم هجری به بعد نام تبریز در ردیف شهرهای بزرگ آذربایجان آمده است که در آنجا همزمان با پیشرفت صنعت و تجارت علم و تمدن نیز شکوفا شده است. اهالی تبریز در سال 616 هجری موفق شدند با دادن هدایای قیمتی و پول فراوان از هجوم مغولان به شهر و ویرانی آن جلوگیری کنند.پس از حملة مغول به ایران برای اولین بار شهر تبریز به دستور آباقاخان (680-663 هجری قمری) پایتخت رسمی ایلخانان شد.
در سال 658 هجری در دوران حاکمیت آباقاخان در تبریز، زندگی مدنی و اقتصادی دوباره شکوفا شد. سلطان محمود غازان خان معروفترین شاه مغول در 694 هجری تبریز را مقر حکومت قرار داد و آن را به منتهای درجة عظمت و بزرگی و آبادانی رساند. پس از ایلخان مغول، تبریز در عصر جلایریان و ترکمانان آق قویونلو و قره قویونلو پایتخت ایران شد و در این زمان (870هجری) بود که به دستور جهان شاه بن قره یوسف بن ترکمان مسجد کبود (گؤی مسجد) بنا گردید.
در سال 906 هجری شاه اسماعیل صفوی (متخلص به ختایی) تبریز را پایتخت ایران کرد. در دوران صفوی شهر تبریز بارها میدان جنگ ایران و عثمانی شد. در آغاز حکومت قاجار بخصوص زمان فتحعلی شاه، تبریز پایتخت دوم یا ولیعهد نشین ایران شد و محل استقرار عباس میرزا نایب السلطنه گردید. در دورة استبداد صغیر محمد علی شاه، مردم تبریز به رهبری دو قهرمان ملی - ستارخان و باقرخان – پس از ماهها مبارزه و ستیز، ابتدا تبریز و آذربایجان و سپس ایران را از چنگ استبداد رهایی بخشیدند.
مراکز تاریخی و باستانی
کاخ شهرداری: کاخ و تالار شهرداری تبریز در سال 1312 شمسی در گورستان متروک و مخروبة کوی نوبر با نظارت مهندسان آلمانی ساخته شد. این ساختمان دارای یک برج ساعت چهار جانبی است که هر پانزده دقیقه یک بار، گذشت زمان را اعلام می‌کند.
عمارت ائل گؤلی : شاه گؤلی (استخر شاه) سابق و ائل گؤلی (استخر مردم) فعلی از گردشگاههای زیبا و دلکش تبریز است.
بقایای عمارت ربع رشیدی: خرابه‌های ربع رشیدی باقیماندة ساختمانهای
عظیمی است که در زمان ایلخانیان به همت رشید الدین فضل الله وزیر نامـی ایـران در
محلة ولیانکوی باغمشة تبریز ساخته شد. این مکان به اصطلاح امروزی یک شهر علمی و
دانشگاهی بود.
خانه مشروطیت: این خانه محل اجتماع سران مشروطیت در تبریز بود و تاریخ ساختمان آن
1247 شمسی مطابق با 1288 هجری قمری است. بانی این خانه حاج مهدی کوزه کنانی از
فعالین نهضت مشروطیت بود. به علت ارزش های فرهنگی و تاریخی که این خانه دارد ، به
ویژه پیوند آن با نهضت مشروطیت ، در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
قلعه آق گنبد (هلاکو): قلعه تاریخی آق گنبد در جزیره اسلامی (شاهی سابق) واقع شده است. جزیره اسلامی یکی از چند جزیره بـزرگ دریـاچة ارومیه و تنها جزیرة مسکونی آن است. قلعه مورد نظر بر فراز کوهی در این جزیره قرار دارد، قبر هلاکو و دیگر سرداران مغول در این قلعه است.
جاذبه‌های طبیعی
ارتفاعات سهند: توده آتشفشانی سهند در50 کیلومتری جنوب شهرستان تبریز قرار دارد. حد شرقی آن از شهرستان هشترود و سر اسکندر و قره چمن می گذرد و تا حدود قافلانکوه پیش رفته است . بلندترین قلة سهند به نام جام داغی اسـت بـه ارتفاع 3750 متـر. ایـن کـوه تعـداد زیادی قله‌های آذرین دارد که بلندی 17 قلة آن از 3000 متر تجاوز می‌کند.
ارتفاعات سلطان سنجر: کوه سلطان سنجر کوه آتشفشانی است که در حدود 15 کیلومتری شرق زنوز واقع شده است و قلعه ای به ارتفاع 3255 متر دارد. این کوه بیشتر ایام سال از برف پوشیده است.
ارتفاعات سلطان داغی
این کوه در شمال غربی کوهستان سهند، نزدیک شهر اسکو قرار دارد ، با ارتفاعی حدود
3410 متر، سومین قلة سهند محسوب
می شود. در قلة آن زیارتگاهی به نام سلطان حسام الدین وجود دارد.
ارتفاعات مورو داغ: کوه موروداغ در 36 کیلومتری غرب تبریز در جهت شرقی – غربی از ارتفاعات شمالی صوفیان به سمت تبریز کشیده شده است. این رشته کوه در گردنة پایان از شمال تبریز می گذرد و به گردنة شبلی منتهی می‌شود. بلندترین نقطة موروداغ 2210 متر ارتفاع دارد و معروف ترین قله های آن چله خانة، پیر موسی و خواجه مرجان است.
چشمة تاپ تاپان
این چشمه به فاصلة 5 کیلومتری آذر شهر در جادة تبریز به مراغه واقع شده است . آب
در حوضی طبیعی جمع می شود و مورد استفاده قرار می گیرد . آب این چشمه از دسته
آبهای معدنی بی کربنات کلسیک و منیزین گازدار و آهن دار است که خواص درمانی آن
برای ازدیاد گلبول های قرمز و تنظیم میزان هموگلوبین خون، سهولت کار دستگاه گوارش
و کمک به تغذیه و رشد ارزیابی شده است.
چشمه آب معدنی کندوان: کندوان روستایی تاریخی و کم نظیر است که در فاصلة 22 کیلومتری جنوب اسکو در میان دره ای با صفا و کنار رودخانة پر آبی به همین نام واقع شده است . فاصلة روستای کندوان تا تبریز 62 کیلومتر است . این روستا چشمة آب معدنی مهمی به همین نام دارد که برای درمان بیماران کلیوی نقش به سزایی دارد.
غار اسکندر: غار اسکندر به فاصلة 30 کیلومتری تبریز در روستای سعید آباد واقع شده و دسترسی به آن از طریق جادة ترانزیتی تبریز-تهران میسر است. عرض دهانة این غار حدود 5 متر و دیوارهای داخل آن دارای استالاکتیت‌های جالب توجهی است.
دره لیقوان: روستای ییلاقی و کوهستانی لیقوان در جنوب شرقی تبریز و در دامنة کوهستان سهند قرار دارد. این روستا از قسمت شرقی همجوار درة بسیار با صفایی است که رودخانة لیقوان از آن می‌گذرد و روستاهای حاشیة خود را مشروب می‌کند.
دره سعید آباد : یکی از دره هایی که تابستان‌ها مورد بهره برداری وسیع قرار می‌گیرد، درة سعید آباد است که در 2 کیلومتری جادة ترانزیتی تبریز - تهران قرار دارد. این دره معبر رودخانة سعید آوا چای است.
دریاچه قوری گؤل
دریاچه قوری گؤل در فاصلة 45 کیلومتری تبریز در مسیر جادة تهران – تبریز قرار دارد
و این دریاچة مثلث شکل با وسعت 240 هکتار با پستی و بلندی‌هایی نه چندان مهم احاطه
شده است. این دریاچه به عنوان تالاب بین‌المللی به ثبت رسیده است.
جزیره اسلامی (شاهی): جزیره اسلامی تنها جزیرة مسکونی و آباد دریاچه ارومیه است که در اثر کمی بارندگی و تبخیر آب دریاچه در تابستان به صورت شبه جزیره در می آید. وجود این جزیره سرسبز و خرم با آب شیرین و گوارا ( جزیره 54 چشمه دارد ) در دریای شور و تلخ از عجایب و بدایع طبیعت و خلقت است . در جزیره 7 روستا با نامهای آق گنبد ، کمیچی ،تیمورلو ، قیچاق ، بوراچارلو و بهرام آباد با حدود 8 هزار نفر جمعیت وجود دارد.
شهرستان اهر
قلعة جوشین: قلعه جوشین یا جوشون در 26 کیلومتری غرب ورزقان به سوی جلفا در شش کیلومتری روستای جوشین واقع شده و راه آن بسیار سخت و کوهستانی است . قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آن را شیب های دیوار مانند احاطه کرده است و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر می توانند به زحمت از آن بالا روند . به همین علت نگهبانی و دفاع از این قلعه حتی با تعدادی معدود هم ممکن بوده است.
حمام کردشت: این حمام در کناره رود ارس ، در جوار روستای کردشت که قلعه ای نیز به این نام دارد واقع شده است. حمام کردشت از لحاظ طراحی داخلی و نقاشی های دیواری شایان توجه است.آب مصرفی حمام را از رودخانه ارس می گیرند و پس از گرم شدن از طریق سیستم گرمخانه ای آن را به حوضچه های درونی انتقال می دهند و پس از استفاده از آن، فاضلاب آن را از طریق سیستم های کانال کشی شده به بیرون هدایت می کنند. ویژگی برجستة این حمام آن است که در حالت معمولی از سطح زمین قابل تشخیص نیست، زیرا در گودی ساخته شده است.
رباط شاه عباسی گویجه بئل: گردنه گؤیجه بئل در 93 کیلومتری تبریز و 24 کیلومتری اهر قرار دارد. در این ناحیه دو کاروانسرای قدیمی وجود دارد که در زمستان مورد استفاده کاروانیان قرار می گرفت. از تبریز به اهر ابتدا به کاروانسرای علیای گردنه بر می‌خوریم که به فاصله 3 کیلومتر از ابتدای گردنه ساخته شده است. کاروانسرای دوم (سفلی ) به فاصله 7 کیلومتر از کاروانسرای علیا در محوطه ای مسطح و مشرف به رودخانه قرار دارد. این کاروانسرا محوطه بزرگ تر و گسترده‌تری را در بر گرفته و از دو بخش ، شامل حیاط و قسمت مسقف که دارای حجرات متعددی است، تشکیل شده است.
سنگ نبشته سقندل: این کتیبه در کوهی به نام زاغی یاقیه در دو کیلومتری شرق ورزقان از توابع اهر قرار دارد. طول آن 115 و عرض آن 47 سانتی متر و مشتمل بر 10 سطر است . این کتیبه به ساردوی دوم ( 33-750 ق . م ) پسر آرگیشتی اول تعلق دارد و در آن از حمله به ناحیه کوهستانی پولو آدری و گشودن 21 دژ و تصرف 45 یا 44 شهر در یک روز سخن می رود.
جاذبه‌های طبیعی
ارتفاعات کمتال: کوهستان کمتال از مهم ترین و جالب ترین کوههای ارسباران است. این کوه 3100 متر ارتفاع دارد و از نوع کوههای سنگی است . تندی دامنه ها و صعب العبور بودن آن ، کوهستان را از هر نوع هجوم مصون نگاه داشته و از مظاهر تمدن جدید نیز محروم کرده است .
ارتفاعات قوشا داغ: قوشا داغ از ارتفاعات مهم و قابل توجه ارسباران است که در شمال شهر هریس و غرب رشته کوه سبلان و جنوب غربی مشکین شهر قرار گرفته است . بلندترین قلة آن در شمال هریس 3149 متر ارتفاع دارد. گردنة معروف گؤیجه بئل که از زیباترین پدیده های طبیعی است در محدودة این کوهستان بر سر راه تبریز به اهر قرار گرفته است .
تالاب یوسفلو : این تالاب در 33 کیلومتری شرق شهرستان اهر قرار دارد و تالابی دایمی است که مورد استفادة پرندگان مهاجر آبزی قرار می گیرد .
تالاب دیب سیز: این تالاب در 25 کیلومتری شرق اهر قرار دارد و تالابی نیزاری و دایمی است که مورد استفادة پرندگان مهاجر آبزی قرار می گیرد.
تالاب خرمالو:این تالاب در 42 کیلومتری جنوب غربی اهر قرار دارد و تالاب دائمی است که علاوه بر استفاده های کشاورزی، در فصل زمستان مورد استفادة پرندگان مهاجر قرار می گیرد.
اماکن زیارتی ومذهبی
مسجد جامع: مسجد جامع اهر در کوچه مسجد جمعة این شهر واقع شده و منسوب به دوره سلجوقی و اتابکان است. این مسجد از نظر شیوه معماری و تزئینات از مساجد بسیار زیبای استان است.
مقبره شیخ شهاب الدین اهری: شهر تاریخی و زیبای اهر به نام مدفن عارف بزرگوار شیخ شهاب‌الدین اهری در تاریخ معروف و مشهور است. بقعة این عارف نامدار در بخش جنوبی اهر در محوطة بسیار با صفایی که در حال حاضر گردشگاه اهالی این شهر است بنا شده است. شیخ شهاب الدین اهری از عرفای مشهور قرن هفتم هجری است که در این مکان به هدایت و ارشاد طالبان حق و طریقت می پرداخت و به درجة قطب نایل گردید. شیخ شهاب الدین مذهب اثنی عشری داشت.
شهرستان بستان آباد
شهرستان بستان آباد درمحل شهر باستانی وگمشده اوجان بنا شده است. نام اوجان از قرن ششم به بعد در اکثر سفرنامه ها و کتابهای تاریخی آمده است. حمدالله مستوفی در نزهه القلوب می نویسد: آن را بیژن بن گیو بن گودرز ساخت. غازان خان امارتش را تجدید کرد. از سنگ و گچ بارو کشید و شهر اسلام خواند و دارالملک ساخت.
هوایش سرد و آبش از کوه سهند جاری است . حاصلش غله و بقولات بود. میوه او جان از اقلیم سفید چهره و شافعی مذهب اند. فرمانروایان ترکمنان و صفویه مدتها در قصر غازانی در اوجان مجالس عیش و نوش داشتند، اما در روزگار فرمانروایان بعدی آذربایجان حوادث و جنگهای خونین متعددی اوجان را در معرض انهدام و ویرانی قرار داد که امروزه از آن همه آبادانی و زیبایی فقط یک رودخانه و یک دهستان به نام اوجان در جغرافیای آذربایجان باقی مانده است.
جاذبه های طبیعی
غار آغ بولاق: این غار در قسمت جنوبی روستای قره چمن از توابع شهرستان بستان آباد واقع شده و از نوع غارهای استالاکتیت است. عرض دهانة غار حدود 2 متر است و دسترسی به آن از روستای قره چمن امکان پذیر است.
شهرستان بناب
بناب به معنای سرزمینی است که ریشه اش در آب و یا نزدیک آب است . این شهر قبل از حمله مغولان بسیار آباد و پر رونق بود. در گورستانهای منطقة قره قشون ،در ارتفاعات جنوبی آن آثاری مربوط به قرن های هشتم و نهم هجری به دست آمده است. آثار و بقایای بناهای تاریخی نشانگر آبادانی آن در دوره صفویه است. با وجود اینکه بناب از شهرهای مهم آذربایجان است، از نقطه نظر اقتصادی ، سیاسی و تاریخی پیوسته تحت تأثیر مراغه بوده است.
مراکز تاریخی و باستانی
قلعه ضحاک عجب شیر (داش قلعه): در 28 کیلومتری شرق عجب شیر در ساحل شرقی دریاچه ارومیه در 95 کیلومتری جنوب تبریز، قلعه ضحاک عجب شیر واقع شده است. در ارتفاعات مقدم سهند غربی ، کوه سنگی مجزایی در دره سربرآورده که به داش قلعه ضحاک معروف است. در پای این کوه قبرستانی است که در آن مجسمه سنگی قوچی قرار دارد. در کنار قبرستان دهی است به نام ینگجه و در شمال قلعه روستای بازار (بالاس) قرار دارد. رسیدن به این روستا فقط با خودروهای بیابانی و از راه روستای گنبد (کنبد) و قریه هزاره ممکن است.
جاذبه‌های طبیعی
تالاب قبادلو: این تالاب در 22 کیلومتری شمال غربی عجب شیر، بالاتر از بندر رحمانلو قرار دارد و بخشی از پرندگان تالاب های حاشیه‌ای دریاچه ارومیه را به خود جذب می کند.
جزیره قریون داغی (کبودان) : جزیرة قریون داغی یکی از بزرگ ترین و زیباترین جزایر غیر مسکونی دریاچه ارومیه است که در فاصله12 کیلومتری بندر رحمانلو در قسمت جنوب شرقی دریاچه ارومیه قرار گرفته است . طول جزیره 9 کیلومتر ، عرض آن 4 کیلومتر و مساحت کل آن 3175 هکتار است و از سطح دریای آزاد 1521 متر ارتفاع دارد.
جزیرة قویون داغی تنها جزیرة دریاچة ارومیه است که در تمام سال دارای آب شیرین است. آب شیرین جزیره برای مصرف حیوانات وحشی از دو چشمه ای که در جنوب آن قرار دارد تأمین می‌شود. جزیرة قویون داغی زیستگاه قوچ و میش ارمنی و گوزن زرد ایرانی است. این گوزن یکی از نادرترین گونه های گوزن جهان است . این مجموعه از طرف یونسکو به عنوان یکی از 59 قطعه منطقه حفاظت شده که دارای گونه های کمیاب گیاهی و حیوانی است به ثبت رسیده است.
جزیره اشک: این جزیره در قسمت جنوبی کبودان، در 40 کیلومتری بندر گلمانخانه قرار دارد . دارای وسعتی معادل 2115 هکتار و ارتفاعی در حدود 1270 متر از سطح دریاست . این جزیره یک چشمه آب شیرین دارد و یکی از جالب ترین زیستگاههای پرندگان بومی و مهاجر از جمله فلامینگو و تنجه است . از نظر پوشش گیاهی شبیه جزیره کبودان است . گوزن زرد ایرانی نیز در آن زندگی می‌کند.
جزیره آرزو : این جزیره نیمه جنگلی با مساحتی حدود 542 هکتار در غرب جزیره کبودان قرار گرفته است و 1270 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این جزیره پذیرای پرندگانی نظیر فلامینگو ، کاکایی و غاز است.
جزیره اسپیر : این جزیره با مساحتی معادل 1151 هکتار در غرب کبودان و 27 کیلومتری بندر گلمانخانه واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا 1270 متر است و همه ساله پذیرای پرندگانی چون فلامینگوها، پلیکان‌ها، کاکایی ها و غار است.
بندر رحمانلو : بندر و روستای رحمانلو از دهستان دیزجرود عجب شیر ، در ساحل شرقی دریاچه ارومیه واقع شده است. این بندر یکی از ینادر مهم دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی است . در سمت شمالی بندر رحمانلو اسکله ای برای پهلو گرفتن کشتی های باری و مسافری ، در بخش جنوبی محلی برای مسافرینی که به منظور استفاده از آب و لجن دریاچه که برای درمان برخی از بیماری ها مفید است به این بندر می آیند بنا شده است.
بنادر دانالو و زینت لو: بندرهای دانالو، قباد لو و زینت لو نیز در ساحل شرقی دریاچه ارومیه و در حدود 25 کیلومتری عجب شیر واقع شده اند که از نظر اهمیت در مرتبة بعد از بندر رحمانلو قرار دارند . در تابستان بسیاری از مردم برای استفاده از آب و لجن دریاچه به این بنادر روی می‌آورند.
اماکن زیارتی و مذهبی
مسجد مهرآباد: این مسجد در کنار میدانی که سابقاً مهرآباد نام داشت بنا شده است . این مسجد از یک نظر در بین مساجد منطقه دارای اهمیت خاص و استثنایی است، و آن مربوط به وجود کتیبه تاریخ دار آن است که در دیوار قسمت شمالی نصب شده است. هزینه بنای مسجد توسط بی بی خانم دختر منصوربیگ پرداخت شد . مسجد در سال 951 هجری قمری در زمان سلطنت شاه طهماسب ساخته شده است.
شهرستان سراب
منطقه سراب از جمله مناطقی است که از دیرباز مسکونی بوده است . وجود کتیبه اورادتویی ، تپه های باستانی و معابد سنگی در حومه این شهر نشانگر قدمت تاریخی منطقه است. سنگ نبشته رازلیق که یک باستان شناس آلمانی در سال 1971 آن را خواند به خط میخی و متعلق به آرگیشتی دوم پسر روسای اول است. در منطقه سراب آثار متعددی از جمله معابد سنگی، قلاع و یک چهار طاقی متعلق به دوران تمدن ساسانی به جای مانده که مبین اهمیت آن در دورة ساسانی است.
شهر سراب در دوران حکومت مغولان از مراکز عمده حکومتی در آذربایجـان بود . در زمان حکومت چوپانیان نیز سراب مورد توجه بود و حکومت آن با « جانی بیک خان » از اولاد « جوجی خان » بود که در سال 758 در این شهر کشته شد. در اوایل حکمرانی صفویه که شهرهای تبریز و اردبیل از شهرهای مهم به شمار می رفتند، سراب به دلیل نزدیکی به این دو شهر از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. جنگ شاه اسماعیل و خلیل پاشا در سراب روی داد و آغا محمد خان قاجار با صادق خان شقاقی در این منطقه جنگید .
مراکزتاریخی وباستانی
تپه باستانی قلعه جوق: این تپه در 2 کیلومتری شمال سراب در دهکده ای به همین نام واقع شده است. ارتفاع آن 30 متر است و مساحتی در حدود 20 هزار متر مربع ( به شعا 80 متر ) دارد . در این تپه انواع سفال از دوران ما قبل تاریخ و هزاره دوم قبل از میلاد و دوران پارتها تا قرون اولیه اسلامی و سفال هایی مرصع در انواع مختلف به حد وفور پیدا شده است .
تپه باستانی امام چای: در شمال شرقی روستای امام چای سراب ، تپه ای باستانی به نام امام چای وجود دارد. مساحت تپه حدود 4000 مترمربع و ارتفاع آن از زمین های اطراف 20 متر است . در نتیجه حفاری های غیر مجاز و خاک برداری های زراعتی که در این تپه صورت گرفته ، موارد زیر مشخص شده است : تعدادی قبرهای اسلامی ، یک رگه با سفال مختلف مربوط به هزاره اول قبل از میلاد ، یک رگه آثار خاکستر و زغال از یک آتش سوزی و یک دورة تاریخی با سفالهای مختلف و خشت خام.
اماکن زیارتی ومذهبی
مسجد اسنق: در روستای اسنق از توابع محال آلان بر آغوش سراب مسجدی با ستون ها و روبنای سنگی و سنگ نبشته های زیبا قرار دارد . این مسجد در وسط روستا میان حیاط وسیعی بنا شده است .در داخل مسجد منبر چوبی منبت کاری شده شکسته و درهم ریخته ای وجود دارد که همزمان با بنای مسجد ساخته شده است. بر روی قطعه ای از بازوی آن نام بانی مسجد، صاحب فخرالدین محمد قید شده است. آثار باقیمانده از این منبر نشان می دهد که چند هنرمند توانا، مدتی دراز صرف ساختن آن کرده‌اند.
مسجد جمال آباد : جمال آباد نام روستایی است از محال آلان بر آغوش که در 6 کیلومتبر شمال مهربان و21 کیلومتری جاده تبریز - سراب قرار گرفته است. این روستا مسجد کهنی دارد که 6 ستون عظیم سنگی سقف چوبی آن را نگه داشته است. ظاهراً این مسجد در ابتدا دارای دیوارهای سنگی و سقف گنبدی بود که بعدها سقف و دیوارها فرو ریخت و قطعات آن هر یک در جایی افتاد و یا به جای دیگری انتقال یافت. جنس سنگهای مسجد عموما آهکی است.
مسجد جامع سراب: مسجد جامع سراب یادگار قرن نهم هجری قمری است. این مسجد بدون گلدسته و مناره است و از یک شبستان بزرگ و یک حیاط کوچک در سمت غربی و دو در ورودی تشکیل شده است . شبستان مسجد مجموعه ای است از 60 گنبد که همه آنها (به اسثنای ردیف چهارم از شرق ) مستقیماً بر روی طاق جناقی و ستونها نهاده شده‌اند.
بقعه شیخ اسحاق: در ساحل جنوبی رودخانة کوچک روستای خانقاه محال خانمرود بقعه آجری بزرگی قرار گرفته که به بقعه شیخ اسحاق معروف است. در مورد هویت شیخ اسحاق و صاحبان دیگر قبرهای این بقعه اطلاعات مستندی در دست نیست.
امام زاده بزرگ : این امام زاده در جنوب غربی شهر سراب ، جنب قبرستان
عمومی شهر واقع شده است . بنا دارای دو مناره به ارتفاع 9 متر است که از کنگره و
مأذنه آن اثری بر جای نمانده است. نوع ساختمان ساده است ، ولی در بعضی قسمت ها با
آجر چینی ، تنوعی به ظاهر ساختمان داده اند. سبک بنا و ستونها آن را به قرن هشتم و
نهم منسوب می‌کند
شهرستان شبستر
شبستر از شهرهای قدیمی آذربایجان است . نام این شهر در کتاب های تاریخی قدیم آمده است. بیشترین آوازه شهر شبستر به وجود بزرگانی مانند ؛ شیخ محمد شبستری عارف نامدار و صاحب مثنوی گلشن راز ، میرزا علی اکبر شبستری طنزسرای برجستة آذربایجان، شهید راه حق شیخ محمد خیابانی مربوط است.
مراکز تاریخی و باستانی
روستای تاریخی سیس: این روستا در 14 کیلومتری شبستر ، در سر راه صوفیان به شبستر واقع شده است و دارای آثار تاریخی متعددی است.
جاذبه‌های طبیعی
ارتفاعات میشو: کوه میشو در شمال دریاچة ارومیه است و جلگه مرند را از جلگة شبستر و دریاچه ارومیه جدا می کند . شهرستان مرند در دامنه شمالی و شهرستان شبستر در جبهه جنوبی این کوهستان قرار دارد . حداکثر ارتفاع میشو داغ 2855 متراست.
بندر شرفخانه: بزرگترین بندر ساحلی دریاچة ارومیه است که در شهرستان شبستر واقع شده و رشته ای از راه آهن تبریز. جلفا که از صوفیان منشعب می شود به شرفخانه منتهی می شود. در این بندر تأسیسات نسبتاً مهم بندری و انبارهای کالا وجود دارد. این بندر در شمال شرقی دریاچه ، در فاصله 49 کیلومتری صوفیان و 30 کیلومتری جنوب شبستر و 88 کیلومتری شمال غربی تبریز واقع شده است . در فصل تابستان تعداد کثیری از مردم به منظور استفاده از آب و لجن دریاچه برای آب درمانی و لجن درمانی ، به این بندر وارد می شوند .
بندر آق گنبد: این بندر در جزیره شاهی (اسلامی) واقع شده و یکی از بنادر مهم دریاچه ارومیه در امور بازرگانی و اقتصادی است. بندر آق گنبد ارتباط اهالی هفت روستای آق گنبد را با شهر ارومیه برقرار می کند. بندر آق گنبد در ساحل غربی جزیره اسلامی و در سمت‌شرقی دریاچه ارومیه واقع شده است.
اماکن زیارتی و مذهبی
مسجد جامع تسوج: مسجد جامع تسوج از توابع شبستر در ردیف آثار قدیمی این منطقه است. بر روی سر در این مسجد فرمانی است از سلطان محمد خدابنده که با خط ثلث برجسته بر روی سنگ فلفلی یکپارچه ای نقر شده است. کتیبه فرمان نشان می دهد که تسوج دارای اهمیت و جمعیت زیاد بود و موقعیت سوق الجیشی مهمی داشت ؛ این جهت مورد عنایت و توجه شاه صفوی قرار گرفت.
مقبره شیخ محمود شبستری: این مقبره در شهر شبستر و در وسط باغچه ای موسوم به گلشن قرار دارد و محل دفن سعد الدین محمود بن عبدالکریم بن یحیی از مشاهیر و عرفای آذربایجان و خالق مثنوی معروف گلشن راز و استادش بهاء الدین یعقوب تبریزی است . بنادر طی زمان بارها تعمیر و بازسازی شده است. در باغچة مقبره ، چند قطعه سنگ حجاری شده وجود دارد که سه قطعه از آنها جالب و ارزنده است. دو قطعة دیگر به شکل صندوق است که احتمالاً از سنگهای پایه در ورودی باغچه بوده و دیگری پایه سنگی مقرنس مشعلی است که از نوع سنگ های کبود معمولی است.
شهرستان کلیبر
در روزگار قدیم اهر و کلیبر از قصبات پیشگین (مشگین شهر ) بودند. از نظر تاریخی ، کلیبر به خاطر وجود قلعه بابک که روزگاری مرکز قدرت بابک خرمدین بوده ، دارای اهمیت فوق العاده ای است.
مراکز تاریخی و باستانی
قلعه جمهور (بذقالاسی) : قلعه جاویدان یا قلعة جمهور یا دژ بذ که امروزه به نام قلعه بابک معروف است در 5 کیلومتری جنوب غربی کلیبر واقع شده است . اطراف این قلعه را از هر طرف دره هایی به عمق 400 تا 600 متر فرا گرفته است و تنها یک راه بز رو دارد. از همین جا بوده که بابک خرمدین قهرمان تاریخی آذربایجان و یارانش به مدت 22 سال سپاهیان عرب را که برای سرکوب جنبش و قیام او آمده بودند ، در کوهها و گردنه ها سرگردان کرد و با شبیخون های خود آنان را از دم تیغ گذارند و به شکست و هزیمت وادارشان کرد.
قلعه پشتو: یکی از با ارزش ترین و جالب ترین آثار تاریخی بخش هوراند از شهرستان اهر قلعه پشتو یا پشتاب است که بر بلندترین کوه بین روستاهای پشتاب و کوجان قرار گرفته است . روستای پشتاب در 12 کیلومتری غرب هوراند و 50 کیلومتری اهر واقع شده است. در ساخت دیوارهای قلعه از سنگ های لاشه ای ، ملاط ، گل رس ، ساروج و مقداری آجر استفاده شده است . تنها راه ورودی به قلعه معبدی است از سمت شمال با 220 پله سنگی.
قلعه پیغام: قلعه پیغام (پیکان) در کنار راه شوسه اهر به کلیبر واقع شده و فاصلة آن از کلیبر 13 و از قلعة بابک 18 کیلومتر است. این قلعه بر روی تپه بنا شده است . کوه پیغام دارای پرتگاههایی خطرناک است که در اثر فرسایش و ساییدگی طبیعی به شکل ایوان های بزرگ و کوچک با دیوارهای صخره ای در آمده و با استفاده از این موقعیت طبیعی ، بر روی سکوهای آن ، در صد ردیف ، استحکامات مختلفی ساخته شده است. درباره شهرت و وجه تسمیة قلعه چنین آورده اند که این قلعه در دیدرس بیشتر قلعه ها و استحکامات بابک بوده است و چون دستورات نظامی را از این قلعه به وسیله آتش به سایرین خبر می دادند ، به قلعة پیغام معروف شد.
قلعه نودوز: قلعه نودوز یا نقدوز در 25 کیلومتری جنوب شرقی اهر واقع شده است. این قلعه بر فراز قله کوهی مرتفع مشرف به رودخانه اهر چای احداث شده است. ارتفاع برج این قلعه 11 متر است. با سنگهای تراش خورده رسوبی به رنگهای آجری و زرد و با ملاط گچ و آهک بنا شده است.
قلعه آواریس: قلعه آورایس منسوب به دوره ساسانی تا قرن سوم هجری است . این دژ قدیمی در 5/22 کیلومتری جنوب خدا آفرین و 11 کیلومتری جاده شوسه اهر – کلیبر واقع شده است .
قلعه قهقهه: در دهستان یافت از بخش هوراند شهرستان اهر ، نزدیک روستای گنجویه و قره آغاجلو ، بر فراز کوهی مرتفع و صخره ای ، قلعه و زندان قهقهه ( کهن دژ ) ساخته شده است . از روستای گنجویه و قره آغاجلو تا دامنه قلعه قهقهه حدود 3 کیلومتر راه کوهستانی است . در سمت شمالی این قلعه هفت برج و بارو بنا شده که با دیوارهای بلند و محکم محصور است . راه ورود به قلعه طوری ساخته شده که بیش از یک نفر نمی تواند از آن بگذرد . سه طرف قلعه (جنوب ، شرق و غرب ) با دیوارهای بسیار بلند و صخره ای مشرف بر پرتگاههای طبیعی و خطرناک است . این قلعه در دوره صفویه محل نگهداری مجرمین سیاسی بوده است.
منطقة تاریخی قوبول دره سی: قوبول دره سی در یک کیلومتری غرب قریه چناب از توابع هوراند ( دو کیلومتری جاده اهر – کلیبر ) پشت کوه سنگی مرتفعی واقع شده است . در مقابل آن ، کوه هشت سر قرار دارد که به روایتی مسکن اصلی بابک خرمدین بوده است . تپه تاریخی اژدها داش در این دره قرار دارد . بر بدنه و بالای آن غارهایی است که به گفته اهالی هر کدام گنجایش بیش از 2 هزار نفر را دارد.
تپه باستانی اژدها داش: در دشت لشگرگاه هوراند از توابع شهرستان کلیبر تپه بسیار کوچکی به شعاع تقریبی 15 و ارتفاع 5/1 متر وجود دارد که در اصطلاح محلی به اژدها داش ( سنگ اژدها ) معروف است . از این تپه آثاری مختلف از قبیل قطعات سفال و سنگ چخماق مربوط به قرون اولیة هزاره اول قبل از میلاد به دست آمده است.
پل های خدا آفرین: روی رودخانه ارس ، دو پل تاریخی به فاصله اندکی ( 100 ) متر از یکدیگر بنا شده است که به نام خدا آفرین مشهورند. اولی منسوب به قرن ششم هجری (دوره سلجوقیان ) است که طول آن 160 متر است و از 15 طاق جناقی و هلالی با ابعاد نا مساوی و غیر متشابه تشکیل شده است. مصالح ساختمانی این پل ، سنگهای قلوه و لاشه در قسمت پایه ها و آجر در ساختمان طاق ها است و ملاط آن آهک و گچ است .
پل دوم خدا آفرین حدود 120 متر طول دارد ، دارای ده طاق است و منسوب به دوره صفوی است . مصالح ساختمانی این پل ، سنگ های قلوه و لاشه در قسمت پایه ها و آجر در ساختمان طاق ها است و ملاط آن آهک و گچ است . پل دوم خدا آفرین حدود 120 متر طول دارد . دارای ده طاق است و منسوب به دوره صفوی است . مصالح ساختمانی آن سنگ تراشیده با ملاط گچ وآهک است.
جاذبه‌های طبیعی
منطقه حفاظت شده ارسباران: منطقه حفاظت شده ارسباران با وسعت 72 هزار هکتار در کناره های جنوبی رود ارس در شهرستان کلیبر واقع شده و به عنوان مکان ذخیره بیوسفر در یونسکو به ثبت رسیده است و از ارزش های خاص گیاهی و جانوری برخوردار است.
شهرستان مراغه
مراغه از شهرهای تاریخی و قدیمی آذربایجان و نیز ایران است . در 280 هجری فرمانروایی مراغه به محمد بن افشین بن دیوداد رسید . بعد از وی برادرش یوسف به جای او نشست و در سال 296 هجری به نام خود در مراغه سکه زد . در سال 317 هجری ، مسافریان دیلمی به مراغه دست یافتند . در سال 420 هجری قشون غز وارد مراغه شد . در سال 566 هجری مراغه جزو قلمرو سلجوقیان در آمد . در سال 622 هجری جلال الدین خوارزمشاه بدون برخورد یا مقاومت مهمی به مراغه آمد . در سال 628 هجری این شهر به تصرف سپاهیان مغول درآمد . در سال 656 هجری مراغه مرکز فرمانروایی هلاکوخان مغول شد . خواجه نصیرالدین طوسی با همکاری چند ستاره شناس مأمور تاسیس رصدخانه معروف مراغه شد . در سال 759 هجری مراغه به دست تیموریان ویران شد. در سال 1142 هجری شهر مراغه و دهخوارقان به دست نادر شاه گشوده شد . گرچه شیخ عبیدالله کرد در سال 1297 هجری خود را به حوالی مراغه رسانید ولی هجوم وی و همراهانش دفع شد و سکون و آرامش به مراغه بازگشت.
بنا و یادمان‌های تاریخی
مقبره اوحدی مراغه ای: این بنا محل دفن رکن الدین ابوالحسن مراغی مشهور به اوحدی مراغه ای عارف و شاعر پارسی گوی نامدار و صاحب مثنوی معروف جام جم است. مقبره اوحدی در میان باغی سرسبز در شهر مراغه واقع شده است.
گنبد سرخ: از پنج مزار موجود در مراغه قدیم ترین آن ها ، گنبد سرخ است که در آذربایجان بیشتر به ( قرمزی گنبد ) شهرت دارد. عمارتی است چهار گوش با سقفی گنبدی که بر مقرنس هایی که هنوز سالم مانده اند نهاده شده است . کتیبه ها و نقوش هندسی از آجر سرخ تراشیده و کاشی مینایی رنگ بر بالای درگاه بنا کار گذاشته شده است . بر زمینه ای از گچ خاکستری این کتیبه ها نقوشی از گل و برگ گچ بری که اثری از رنگ آبی در آنها دیده می‌شود آراسته شده است . کتیبه های موجود نشانگر این است که بنادر، زمان حیات عبدالعزیز ساخته شده است.
گنبد مدور: گنبد مدور دومین مزار از قبرهای پنجگانه مراغه است. این بنا برجی است مدور که از گنبد و سقف آن چیزی بر جای نمانده و مزاری کاملا ناشناخته است . ارزش بنا در این است که ترقی و تکامل نمای مینایی را طی دوران کوتاه میان تاریخ احداث این بنا و تاریخ ساخت گنبد سرخ نشان میدهد . بنا که از آجر ساخته شده ، به سکوی بلندی از سنگ که سردابی در میان دارد ،نهاده شده است .
گنبد کبود: سومین مزار از قبرهای پنجگانة مراغه که ( قبر مادر هلاکو ) نامیده می شود ، برجی است کبود و زیبا به شکل منشوری ده وجهی. پهلوهای این برج دارای طاق نما و حاشیه کاری و دندانه است و در کناره آن پایه های ستون مانندی ساخته شده است. این برج نظیر دیگر برجهای مقبره دار دو طبقه است. قسمت پایین ، سرداب مخصوص دفن میت است و قسمت بالایی اطاقی است مزین به گچ بری و کاشی نوشته . اطاق سقف بلندی دارد که گنبد آن فرو ریخته و قسمت اعظم گچ بری و تزئینات و نوشته های آن نیز از بین رفته است.
گنبد غفاریه: این بنا در قسمت شمال غربی مراغه کنار رودخانه صافی چای واقع شده و تاریخ احداث آن در فاصله بین سال های 725 و 728 هجری قمری است . گنبد غفاریه بنایی مربع و آجری است که بر بالای سکویی سنگی و سردابه دخمه ای عمیقی استوار است. در چهار زاویه آن ستون هایی با نقوش لوزی پخ ساخته اند.
قلعه و غار قیزلار قلعه سی: قیزلار قلعه سی (قلعة دختران) یکی از مهم ترین آثار تاریخی و طبیعی شهرستان مراغه است. این قلعه و غار در20 کیلومتری جنوب غربی مراغه و در سمت جنوبی درة بسیار عمیق کوههای کؤی داغ ( کوه کبود ) واقع شده است. ارتفاع کلی غار و قلعه نسبت به درة عمیق مقابل حدود 18000 تخمین زده شده است. در ارتفاعات پشت قلعه باقیماندة یک دیوار خشتی به چشم می خورد که از بقایای قلعة قدیمی است.
گوی برج: این برج در محله اتابک ، کوچة سبزیچی ها قرار دارد که پنجمین و آخرین مزار بزرگ مراغه است. متأسفانه این بنا امروزه به ویرانه ای تبدیل شده و نشانه و کتیبه ای که بتوان با آن تاریخ بنا را معین ساخت در دسترس نیست.
جاذبه‌های طبیعی
چشمه ورجوی: چشمه معدنی ورجوی در فاصله 5/8 کیلومتری جنوب مراغه از زمین خارج می شود .آب چشمه وارد حوضچه ای می شود و سپس به رودخانه مجاور آن می ریزد .مظهر چشمه در میان سنگهای آهکی مجاور رودخانه قرار دارد که آب آن همراه با گاز از زمین خارج می‌شود.
چشمه گشایش: دهکده گشایش در 14 کیلومتری جنوب شرقی مراغه واقع شده است . از دهکده تا چشمه های معدنی که در جنوب غربی دهکده قرار دارند در حدود 700 متر راه است. در این ناحیه دره ای وجود دارد که رودخانه موردی در آن جاری است . در این دره دو چشمه معدنی وجود دارد . یکی از این دو چشمه در قسمت جنوبی که از زیر سنگهای آهکی آب خارج می شود و دیگری در قسمت شمال دره است که از سوراخی در یک سنگ آهکی که به طرف رودخانه جلو آمده است با فشار و صدا بیرون می جهد . مقدار و فشار بعد از هر جهش کاهش می یابد اما جهش از نوع تکرار می شود.
غار هامپوئیل (کبوتر): غار کبوتر مراغه که در اصطلاح محلی به غار هامپوئیل معروف است در 15 کیلومتری جنوب شرقی مراغه واقع شده است .این غار در کمره کوهی صخره ای رو به جنوب قرار گرفته است . اهمیت غار کبوتر به خاطر وجود چاله هایی عمیق و مخوف است که به صورت تندره‌های سنگی و تالارهای بزرگ دیده می‌شود .این غار بیش از غارهای دیگر مورد توجه غار شناسان و محققان و کوهنوردانی است که همه ساله برای بازدید از آن به این منطقه سفر می‌کنند.
دره گشایش: دره گشایش در مسیر رودخانه گشایش در کنار غار معروف کبوتر و در 20 کیلومتری شهر مراغه واقع شده است. در تابستان بازدید کنندگان غار کبوتر از طبیعت جذاب و زیبای این دره بهره مند می شوند.
تالاب آلمالگی: این تالاب در ارتفاع 2400 متری ، در جنوب شرقی ارتفاعات سهند قرار دارد و 20 هکتار مساحت دارد . تالاب پوشیده از نیزار و گیاهان آبزی است که از نظر لانه گزینی پرندگان نظیر سرسبز و چنگر شرایطی مناسب دارد و به همین دلیل دارای ارزش تفرجگاهی است.
اماکن زیارتی ومذهبی
مسجد ملا رستم : در کنار میدان ملا رستم شهر مراغه که با خیابان اوحدی فاصلة کمی دارد، یکی از جالب‌ترین آثار تاریخی مراغه قرار دارد. این بنا مسجدی است به نام ملا رستم که متأسفانه کتیبه ای در بنای مسجد[آشنایی با مساجد] نیست تا نام معمار و نام بانی بنا را مشخص کند.
مسجد معزالدین: در سمت غربی میدان خشکبار مراغه که سابقاً در میدان آرد فروشان معروف بود ، مسجدی قدیمی وجود دارد که به مسجد معزالدین معروف است . در فضای کلی این بنا یک مسجد کوچک دیگر و مقبره ای گنبد دار وجود دارد . این مسجد در زمان سلطنت شاه طهماسب به وسیله فردی به نام حاجی نبی بازسازی گردید. علاوه بر این در سال 1372 هجری قمری نیز تعمیراتی در مسجد صورت گرفت که در یک کتیبه با خط نستعلیق درشت نوشته شده است.
مسجد شیخ بابا: یکی دیگر از مساجد تاریخی مراغه مسجدی موسوم به شیخ بابا است که آن نیز در سالهای اخیر بازسازی شده است . از در اصلی و اولیه مسجد آثاری به جای مانده که در جریان نوسازی مورد استفاده قرار گرفت.
مسجد جامع مراغه: این مسجد در خیابان خواجه نصیر مراغه واقع شده و دارای دو در است که یکی به خیابان و دیگری به بازار سبزی فروشان این شهر باز می شود. کتیبه های موجود و شیوه معماری مسجد نشانگر تعلق آن به دوره صفویان است.
امام زاده معصوم: این امام زاده در شش کیلومتری جنوب شرقی مراغه در دهکده ای به نام ورجوی واقع شده است . در جوار این امام زاده یک گورستان بزرگ قدیمی وجود دارد که دارای سنگ قبرهای منقش به تیر و کمان ، نیزه و شمشیر و سپر است . یکی از نمونه های جالب این سنگ ها صندوق سنگی منقشی است که در تاریخ 1085 هجری قمری دارد.
شهرستان مرند
تاریخ شهر مرند به چند قرن قبل از میلاد مسیح می رسد. در دایره المعارف بزرگ اسلامی آمده است که مرند مرکز سکونت اقوامی مهم در دورة کلده و آشور بود. شواهد تاریخی نشان می دهد که مرند در روزگار قیام بابک خرمدین جزو قلمروی او بود و محمد روادی حکمران مرند از بابک اطاعت می کرد. در دورة قاجاریه به دلیل رونق فعالیت صنعتی ، بازرگانی و معدنی ماوراء ارس و داد و ستد بین تبریز و خوی با باکو و تفلیس مهاجرت و مسافرت مردم آذربایجان به روسیه همچنین لزوم مبادلات پستی و راه کراوانی ، به شهرت و آبادانی مرند افزوده شد .
جاذبه‌های طبیعی
ارتفاعات کیامکی: در شمال غرب استان ، بلندترین کوه منطقة جلفا به ارتفاع 3347 متر به نام کیامکی قد برافراشته که به علت آب و هوای مساعد کوهستانی ، برف و باران کافی و مراتع و چمنزارهای سر سبز ، روستاها و آبادی های متعددی را در دامنه ها و دره های خود جای داده است.
چشمه معدنی صوفیان: حدود 5/4 کیلومتر پس از صوفیان به سوی مرند در ارتفاعات سمت چپ جاده ، کنار یک تپه از چند محل آب گازدار از زمین خارج می شود و در دو دامنه تپه جریان می یابد. یکی از این مظهرها که از همه بزرگتر است ، یک حوضچه طبیعی به وجود آورده است .
آبشار آسیاب خرابه : آسیاب خرابه ( خارا با دییرمان ) یکی از زیباترین مناطق دیدنی آذربایجان شرقی است. این آبشار به علت وجود ویرانه های یک آسیاب آبی به آسیاب خرابه معروف است. برای رسیدن به این مکان بسیار دل انگیز باید از جاده مرند – جلفا به مهدی شهر ( علمدار- کرگر ) وارد شد و با عبور از یک جاده خاکی در نوار مرزی ایران و جمهوری آذربایجان و گذشتن از یک جاده فرعی ، به دره ای با صفا رسید که محل آسیاب خرابه است.
غار دوگیجان: این غار که از نوع غارهای استالاکتیت است در شرق شهر مرند قرار دارد و راه دسترسی به آن سواره رو می باشد . دهانه آن به عرض 5/3 متر است.
اماکن زیارتی و مذهبی
کلیسای سن استپانوس: کلیسای سن استپانوس یکی از کلیساهای با عظمتی است که بین قرن‌های چهارم تا ششم هجری (10 تا 12 م) ساخته شده است. این کلیسا در 16 کیلومتری غرب جلفا در دره ای سبز و خرم معروف به دره شام بر یک بلندی بنا شده است. سبک معماری آن آمیزه‌ای است از شیوه‌های معماری اورارتو، اشکانی، یونانی و رومی که بعد از ساخت بناهای شگرف اچمیادزین، طادیوس، استپانوس. این تداخل سبک ها به نام سبک و شیوه ارمنی مشهور شد.
شهرستان میانه
میانه یکی از شهرهای تاریخی و کهن آذربایجان و ایران است . بنا به نوشته دیاکونوف در تاریخ ماد، سال 720 قبل از میلاد در آذربایجان و کردستان امروزی ، سرزمین ماننا قرار داشت و مرکز آن در نزدیکی دریاچة‌ارومیه بود. میانه پایگاه نیروهای سلاطین و محل کسب فرامین آنها بود. اوچ تپه که امروز یکی از دهستانهای این شهر است در زمان نادر شاه افشار قرارگاه لشکریان او بود. نادر در لشکرکشی های خود بر علیه عثمانی بیشتر در این محل اقامت می کرد. در زمان احمد شاه قاجار و رضا شاه ، میانه یکی از مراکز حکومتی خاندان فیروز و میرزا فرمانفرماییان بود.
مراکز تاریخی و باستانی
پل دختر: این پل بر روی رودخانه قزل اوزن در مدخل ارتفاعات قافلانکوه در 20 کیلومتری جنوب شرقی میانه احداث شده است. تاریخ بنای آن به درستی معلوم نیست و کتیبه ای هم که تاریخ بنای پل را نشان می‌داد، ساییـده شده و مـتن آن از بـین رفتـه اسـت. پـل دختر میانه در طول تاریخ بارها تعمیر و بازسازی شده است. می توان به تعمیرات سال 923 هجری توسط شاه بیگم، 1084 هجری، همچنین در زمان آغا محمد خان قاجار و یکبار بعد از شهریور 1320 شمسی اشاره کرد.
جاذبه‌های طبیعی
ارتفاعات بزغوش: کوهستان بزغوش در جنوب کوهستان سبلان و شمال غربی شهرستان میانه قرار گرفته است. این کوهستان از نوع کوههای سنگی و صخره ای است و بلندترین قله آن 3304 متر ارتفاع دارد. این کوهستان در حوالی شهر میانه با مراتع سرسبز و خرم پوشیده شده است.
تالاب ماهی آباد: این تالاب در 20 کیلومتری شمال میانه قرار دارد که تالابی فصلی است و مصارف کشاورزی دارد و در مواقع پرآبی، مورد استفاده پرندگان مهاجر است.
اماکن زیارتی و مذهبی
مسجد سنگی ترک: روستای ترک از توابع شهرستان میانه یکی از قصبه های قدیمی استان است که در اسناد تاریخی نام آن بارها مورد اشاره قرار گرفته است . در این روستا مسجدی است که نمای آن از سنگ هایی خوش تراش و کنده کاری شده است و کتیبه هایی که تاریخ تعمیر مسجد را می رساند ، در آن نصب شده است. در مورد تاریخ ساخت مسجد نظرات مختلفی وجود دارد. برخی بنای مسجد را به امام حسین (ع) مربوط می دانند و برخی دیگر آن را به خاندان مغول به ویژه سلطان الجایتو نسبت میدهند.
بقعه امامزاده اسماعیل: این بقعه که به مقبره کمال الدین نیز مشهور است در قسمت جنوبی مسجد جامع واقع شده است دیوارهای آن با آجر ساخته شده است و سطح خارجی گنبد آن با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ پوشیده شده است. در حال حاضر بقعه کاملا نوسازی شده و از بنای اولیه آن تنها کتیبه‌ای به بالای سر در بنای فعلی باقی مانده که تاریخ و نام بانی بنا را مشخص می‌سازد.
شهرستان هریس
هریس یکی از قدیمی ترین مناطق آذربایجان شرقی است . چند بنای تاریخی مهم از دوران فرمانروایی ایلخان و جانشینان آنان در این بخش به جا مانده است که عبارتند از بقعة شیخ اسحاق (در روستای خانقاه خانمرود)، گورستان مینق، گورستان هیق، گورستان گوور، مسجد سنگی جهان آباد و مسجد اسنق. هریس یکی از قدیمی ترین مراکز صنعت فرش در آذربایجان و ایران است و فرش های « مرز بلند آن شهرت جهانی دارد».
اماکن زیارتی و مذهبی
بقعه شیخ اسحاق: در ساحل جنوبی رودخانه کوچک روستای خانقاه محال خانمرود بقعه آجری بزرگی قرار گرفته که به بقعة شیخ اسحاق معروف است. در مورد شیخ اسحاق و صاحبان دیگر قبرهای این بقعه اطلاعات مستندی در دسترس نیست.
گورستان هیق: هیق نام روستایی است از توابع خانمرود هریس که در 3 کیلومتری قریه خانقاه قرار دارد. این روستا دو گـورستـان قدیـمی دارد. یـکی اسلامی که بـر روی قبـرهای آن مـعمولاً صندوقها ، قوچ‌ها و الواح سنگی دیده می‌شود. دیگری گورستان بسیار کهنی است که قبرهای آن پراکنده و مخروبه است. این گورستان قدیمی بین عوام گوور قبرسی (گورستان گبرها) معروف است.
شهر هشترود
جاذبه‌های طبیعی
تالاب یانیق گلی: این تالاب در 31 کیلومتری جنوب غربی هشترود قرار دارد و در پاییز و زمستان مورد استفادة پرندگان وحشی قرار می‌گیرد.
تالاب بزو حق‌گلی: این تالاب در 50 کیلومتری غرب شهرستان هشترود قرار دارد و تالابی دائمی است که مورد استفادة پرندگان مهاجر قرار می‌گیرد.
تالاب قوشاگلی: این تالاب در 31 کیلومتری جنوب غربی هشترود قرار دارد و تالابی نیزاری است.
تالاب زولبین گلی: این تالاب در 42 کیلومتری غرب هشترود قرار دارد و با وجود این که تالابی فصلی است ، به علت نـیزارهـای داخـلی و حاشـیه ای به ویـژه در مواقع پـرآبی پناهگاه مناسبی برای پرندگان مهاجر و آبزی محسوب می‌شود.
v
تاثیرات هنر درمانی بر سلامت ذهنی
ر
هر چند روانکاوی سنتی دارای مزایای بیشماری می باشد، اما با این حال روش های درمانی بسیار متنوع دیگری نیز وجود دارند که می توانند در بهبودی بیماران نقش مهمی را بازی کنند، در این میان می توان به موسیقی درمانی، هیپنوتیزم، و حتی رنگ درمانی اشاره کرد. هر یک از موارد فوق الذکر مقیاس های مختلفی از موفقیت را در درمان بیماری های مختلف از خود نشان داده و در برخی موارد نیز بهبودی کامل را با خود به همراه داشته اند. در این میان هنر درمانی نوعی تکنیک درمانی است که میکوشد موقعیت احساسی بیمارانی که از ناراحتی های روحی و روانی رنج می برند و یا مورد آزار و اذیت های احساسی قرار گرفته اند را بهبود بخشد.
هنر درمانی بر پایه ی این عقیده استوار است که برای بیماران روندی را ایجاد کند که در آن چیزی جز شفا و تثبیت زندگی وجود نداشته باشد. افراد بسیار زیادی هستند که آسیب های روانی شدید و سخت را تجربه کرده اند و به هیچ وجه نمی توانند آنها را به زبان بیاورند. هنر درمانی خروجی آسانی را برای بیماران فراهم می آورد تا به واسطه ی آن بتوانند احساسات محصور و عواطف آسیب دیده خود را که به طور شفاهی قادر به ابراز آنها نیستند را در قالب هنر نشان دهند.
این تکنیک همچنین برای کودکانی که هنوز به طور کامل صحبت نمی کنند و از دایره ی واژگانی محدودی برخوردار هستند نیز کاربرد دارد. بچه های کوچک معمولاً از حس هنری بالایی برخوردار بوده و به طور ذاتی خلاق هستند. آنها می توانند احساسات و عواطفشان را به راحتی و با نقاشی و ترسیم خطوط ابراز کنند. اغلب کودکان زمانی که در خانه به آنها مداد شمعی یا گواش داده می شود احساس خوبی پیدا می کنند، چرا که احساس می کنند اجازه دارند احساساتشان را از طریق کار هنری که انجام میدهند ابراز کنند.
با این دید می توان گفت که هنر درمانی می تواند به عنوان ابزاری مفیدتر و مناسب تر نسبت به صحبت کردن برای برقراری ارتباط به کار گرفته شود. کودکان بیشتر گرایش دارند که وقایع ناخوشایند را از طریق هنر ابراز دارند. کودکان زمانیکه نمی توانند و یا نمی خواهند حرفی را به زبان بیاورند خیلی راحت آن را در قالب تصویر بر روی کاغذ می آورند. حتی آسیب های روانی که ریشه در اعماق روح فرد دارند و در ناخودآگاه او جای گرفته اند، خیلی راحت از طریق هنر از درون فرد بیرون کشیده می شوند. زمانیکه این احساسات منفی از درون فرد به بیرون بیایند، فرایند بهبودی انجام می پذیرد و روح فرد پالوده خواهد شد.
هنر درمانی می تواند به منظور درمان بیماری های روانی متعددی مورد استقاده قرار بگیرد، که از جمله آنها به این موارد می توان اشاره کرد: اختلال دو قطبی، و اختلال استرس پس ضربه ای (این نوع استرس پس از یک تصادف شدید بوجود می آید). این روش علاوه بر اینکه می تواند به بهبود سلامت روانی و احساسی افراد کمک کند، قادر است تا آگاهی و هشیاری فردی، و توانایی های شناختی را نیز تا حد بسیار زیادی افزایش دهد و از میزان استرس کاسته و اثر ضربه های احساسی وارده از تجربه های تلخ عاطفی گذشته را از میان بر دارد. هنر درمانی می تواند حتی برای درمان کودکانی که در یادگیری با اختلال مواجه هستند نیز موثر واقع شود.
با توجه به قابلیتی که هنر به فرد می دهد، او می تواند احساسات خود را با زبان بی زبانی ابراز کند. روان درمان های که با استفاده از هنر درمانی به معالجه ی بیماران خود می پردازند به آنها آموزش می دهند که چگونه می توانند میان هنر و زندگی روزمره خود ارتباط برقرار کنند و چگونه می توانند احساسات خود را ابراز کنند تا به بهبودی دست پیدا کنند. این گونه روان درمانگر ها باید هم در عرصه ی هنری و هم در عرصه ی روانپزشکی به طور کامل آموزش دیده باشند. از آنجایی که هنر درمانی به عنوان یک شیوه ی درمانی به حساب می آید، از اینرو متخصصی که از این تکنیک به عنوان یک راه درمان استفاده می کند، لزوماً نباید شخصاً از استعدادهای هنری بالایی برخودار باشد.
هنر درمانی می تواند علاوه بر بهبود وضعیت روحی باعث بهبود وضعیت جسمانی بیماران نیز بشود. به عنوان مثال می تواند میزان درد، استرس، تنش و اضطراب را تا حد بسیار زیادی کاهش دهد. هنر درمانی همچنین برای ایجاد مهارات های اجتماعی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. هنر درمانی نه تنها می تواند برای افرادی که از اختلالات عصبی و یا آسیب های احساسی رنج می برند مفید واقع شود بلکه همچنین می تواند به افرادی که خجالتی، کمرو، و یا منزوی هستند و نمی توانند در موقعیت های مختلف اجتماعی از خود عکس العمل مناسب نشان دهند، نیز کمک کند. به طور کلی می توان گفت هنر درمانی به منظور ارتقاء کیفیت زندگی و کمک برای ارتقای خوب بودن و سلامت فیزیکی و احساسی به کار می رود.
هنر برای همه – مزایای هنر
هنر زبان جهانی است. هزاران سال پیش، انسان های اولیه سرگذشت خود را از طریق طراحی هایی بر روی دیواره های غارها بیان می کردند. در طول سالیان دراز، هنرمندان شرح حال افراد مختلف و به طور کلی تاریخ را از طریق نقاشی، ترسیم اشکال متفاوت، معماری و پیکره سازی به نسل های بعدی انتقال می دادند. شادی، غم، خشم، صلح و سایر احساسات بشر از طریق طرح ها و لکه های رنگ به آیندگان بازتاب داده میشده.
غنی سازی فردی
هنر به ما قابلیتی را می دهد که به واسطه ی آن می توانیم خودمان را ابراز کنیم. به وسیله ی این نوع بازتاب ما می توانیم با سایر افراد ارتباط برقرار کنیم. ما احساسات، افکار و تجربیات منحصر بفرد خودمان را به تصویر می کشیم. زمانیکه شما هنر دیگری را می بینید و یا در مورد آن مطالعه می کنید، درست مثل این است که دنیا را از چشمان او مشاهده می کنید.
حتی اگر کارهای هنری شما هیچ موقع در گالری ها به نمایش عمومی گذاشته نشوند، اما باز هم نگه داشتن این بازتاب های شخصی می تواند فواید بیشماری را برای شما به دنبال داشته باشد. خلق یک اثر هنری آرامش بخش است و به خالق اثر کمک می کند که با فشارهای روزانه و شرایط سخت روبر شده و بر آنها فائق آید. پزشکان معمولاً برای کنترل فشار خون بالا و یا سایر بیماری هایی با استرس همراه هستند، به بیماران پیشنهاد می کنند که خودشان را از طریق هنر درمان کنند. خلق یک اثر هنر کار ارزشمند و خطیری است و همچنین می تواند عزت نفس افراد را بالا ببرد.
چندمورد دررابطه با حقوق فردی
حقوق فردی
حقوق فردی به منظور ایجاد توازن در شخصیت، آسایش خاطر و اجتناب از مورد سوء استفاده قرار گرفتن و نادیده گرفته شدن شما توسط دیگران بسیار حیاتی می باشد.
حقوق فردی انتخابها، رفتار، ارزشها و نیازهای مشروع و به حق شما را بعنوان یک فرد منحصر بفرد، ارزشمند و محترم روشن می گرداند. هیچ اهمیتی ندارد که شما در چه سن و سال و موقعیتی باشید همه افراد منحصر بفرد و ارزشمند و قابل احترام میباشند. آگاهی یافتن از حقوق فردی کمک می کند تا ما از عقاید کهنه و بازدارنده و غیر سازنده پیشینیان رهایی یافته و زندگی را پر بارتر، منطقی تر و هدفمندتر به پیش بریم. آگاهی یافتن از این حقوق سبب می گردد تا تحول عظیمی در زندگی شما بوجود آید اما بخاطر بسپارید که همانگونه که شما از این حقوق برخوردار میباشید، دیگران نیز دارای چنین حقوقی هستند بنابراین به حقوق دیگران احترام بگذارید. آگاه باشید که شما استعدادها،دانش و انگیزه های منحصر بفردی را با خود به این دنیا آورده اید که تا کنون هیچ فرد زنده و یا درگذشته ای از آنها برخوردار نبوده است. اکنون با حقوق فردی خودتان آشنا گردید:
1- تجربه تمام احساسات و هیجانات خویش: هیجانات بخش طبیعی انسانیت هستند که شامل: ترس، دلتنگی، خشم، تردید، لذت، شهوت، امید، غرور، شادمانی و غیره میباشد. شما بد، ضعیف و خطا کار نبوده و نباید برای داشتن چنین هیجاناتی احساس گناه کنید. چیزی بعنوان احساس منفی وجود ندارد.
2- شما حق دارید احساس خود را در صورت لزوم برای دیگران بیان کنید بدون آنکه احساس اجبار، شرمساری و گناه کنید. شما تنها مسئول این انتخاب می باشید و نه واکنش دیگران.
3- شما حق دارید هرگاه احساس خطر کردید و یا آمادگی نداشتید و یا آنکه صلاح ندانستید پاسخ منفی داده و یا از واژه های " نه"، "نمی توانم" و " نمی دانم"، بدون احساس گناه، شرمساری و اضطراب بی مورد استفاده کرده و مسئولیت عواقب آنها را بعهده بگیرید.
4- شما حق دارید انتظارات دیگران نسبت به خود را شخصا تعیین کرده و مثلا هرگاه مایل نبودید فردی را ملاقات کنید نیازی یه توجیه خود و یا احساس گناه کردن ندارید مگر آنکه به نسبت به دیگران تعهدی داشته باشید.
5- شما حق دارید دوستان و آشنایان خود را شخصا برگزیده و آنکه چگونه و چه زمان وقت خود را با آنها بگذرانید تصمیم بگیرید. و با افرادی که تعمدا و یا سهوا شما را تحقیر کرده و مورد اهانت و سوء اسفاده قرار میدهند و یا سبب میگردند تا شما احساس گناه کنید قطع رابطه کرده و آنها را ترک کنید.
6- شما حق دارید که در زندگی اشتباه کنید و از اشتباهات خود درس بگیرید.
7- شما حق دارید با احترام به دیگران اعلام کنید که اعمال و رفتار آنها چه تاثیری بر شما میگذارد و هرگاه رفتار ناعادلانه و بدی از دیگران دیدید، خشمگین شوید و اعتراض کنید.
8- شما حق دارید تا برای خودتان احترام قائل گردید بدون آنکه وابسته به نظرات دیگران باشید. بین خویشتن حقیقی خود و تصور دیگران نسبت به خودتان تفاوت قائل شوید و به اظهار نظرهای غیر منصفانه دیگران اهمیتی قائل نگردید.
9- شما حق دارید از دیگران درخواست کمک کرده وکمک آنها را بدون آنکه احساس گناه و شرمساری کنید، بپذیرید.
10- شما حق دارید مسئول رفتار، اعمال، عقاید، تصمیمات، احساسات و مشکلات دیگران نبوده و می باید مسئولیت آنها را به خودشان واگذار کنید بدون احساس گناه و شرمساری. قبول کردن مسئولیت مشکلات دیگران مانع رشد اعتماد بنفس آنها میگردد
11- شما حق دارید خود انگیخته و شاد باشید و از زندگی لذت ببرید.
12- شما حق دارید در یک محیط امن و سالم رشد دهنده باشید و فعالانه بدنبال افراد، مکانها، روابط و موقعیتهایی باشید که شما را برای دستیابی به یک زندگی خوب یاری می کنند.
13- شما حق دارید تلاش و کوشش خود را ستوده و از موفقیت های زندگی خود لذت ببرید بدون احساس گناه و شرمساری. غرور به معنای گناه نیست.
14- برخورداری از دوران استراحت، تجدید قوا و تفریح و سرگرمی بدون احساس گناه حق شماست.
15- شما حق دارید تنها مسئولیت کارهایی که در توان شما می باشد را قبول کنید و هرگاه احساس کردید که کاری بیش از ظرفیت شما، از شما درخوست می گردد، بدون احساس گناه آن را رد کنید.
16- شما حق دارید خود را به اندازه افرادی که برایتان عزیز می باشند دوست بدارید و ارزش بنهید. خودخواه بودن (توجه و رسیدگی به نیازهای شخصی) تا زمانی که حقوق دیگران را کوچک نشمرده و مورد بی احترامی قرار ندهید طبیعی و ضروری میباشد.
17- شما حق دارید الویت ها و محدودیت های زندگی خود را شخصا انتخاب کرده و از ارزشها و استانداردهای خودتان پیروی کنید.
18- شما حق دارید اهداف و مسیر زندگی خود را انتخاب کرده و بدون احساس گناه و شرم از آنها پیروی کنید.
19- شما حق دارید فضیلت، برتری و موفقیت درهر زمینه ای از زندگی را شخصا تعیین و برای دستیابی به آنها تلاش کنید.
20- شما حق دارید با احترام به دیگران اعلام کنید که چه انتظاراتی از آنها دارید و متوجه آن نیز باشید که دیگران اختیار دارند آنها را برآورده سازند و یا خیر.
21- شما حق دارید که تصمیم بگیرید چگونه و چه وقت به طرز مسالمت آمیز نیازهای معنوی خودتان را برآورده سازید حتی اگر آنها با ارزشهای دیگران مغایرت داشته باشند. شما حق ندارید عقاید، ارزشها و آداب مذهبی و معنوی خود را به دیگران تحمیل کنید دیگران نیز این حق را ندارند.
22- شما حق دارید حریم شخصی فیزیکی، معنوی و احساسی برای خود قائل گردید.
23- شما حق دارید به ندای درون و حدس و گمان خود اعتماد کنید.
24- شما حق دارید بر مبنای احساسات و قضاوت خودتان تصمیم گیری کنید و هرگاه صلاح دیدید تصمیم خود را تغییر دهید.
25- شما حق دارید در فعالیتها و رفتارهای نابخردانه والدین و دیگران مشارکت نکنید.
26- شما حق دارید که در مورد مسائلی که بروی زندگی شما تاثیر گذار می باشند پرسش کنید.
27- شما حق دارید از نظر فیزیکی، معنوی، احساسی و ذهنی خود را پرورش دهید.
28- شما حق دارید برای تصمیمات و خط مشی خود در زندگی به هیچ فردی توضیح نداده و خود را توجیه نکنید.
29- شما حق دارید بطرز مسالمت آمیز و توام با احترام،قوانین و شرایطی که احساس می کنید برای خود و دیگران غیر منصفانه و ناعادلانه می باشد را تغییر دهید.
30- شما حق دارید از دیگران بخواهید به افکار، احساسات، نیازها، آرزوها و منزلت شما احترام بگذارند.
10 ایده برای دکوراسیون داخلی منزل
همه ی ایده های تغییر دکوراسیون مستلزم صرف وقت و هزینه ی زیاد نیست. اگر به دنبال چند ایده برای طراحی دکوراسیون داخلی برای تغییر دادن خانه تان هستید، این 10 مورد می تواند کمکتان کند.
1. تنظیم چیدمان مبلمان و لوازم خانه را تغییر دهید: مبلمان را از کنار دیوار برداشته و سعی کنید آنها در زوایای جدیدتر و گیراتر بچینید. مثلاً قرار دادن کاناپه به صورت مورب در یک اتاق نشیمن باریک باعث می شود که اتاق وسیعتر نشان دهد.
2. یک دیوار را رنگ کنید: یکی از دیوارهای مهم خانه که در معرض توجه نیز هست را به رنگ دلخواهتان رنگ کنید. تابلوها و لوازن هنری از آن آویزان کنید و مبل جدید و زیبایی در آن قسمت قرار دهید. (البته دقت داشته باشید که رنگ آن با سایر لوازم خانه هماهنگ باشد)
3. از گل و گیاه استفاده کنید: گل و گیاه می تواند حال و هوای تازه ای به خانه بیاورد. اگر علاقه ای به رسیدگی به گل و گیاه ندارید، می توانید از گل ها و درختچه های مصنوعی استفاده کنید. کیفیت گل های مصنوعی هم آنقدر خوب شده است که به سختی می توان آنها را از گل طبیعی تشخیص داد.
4. یک قالیچه محلی در نقطه ای بیندازید: قالیچه های محلی وسیله ی بسیار خوبی برای اتاق های گفتگو و نشیمن به شمار می رود. قالیچه ای متناسب با اسباب و لوازم اتاق انتخاب کنید و آن را پایین میز بیندازید.
5. تابلو و آینه از دیوارها آویزان کنید: تابلوهایی آویزان کنید که شخصیت و روحیه شما را منعکس کند. سعی کنید از قاب های تزئینی تر و زیباتر استفاده کنید. هنگام آویزان کردن دقت کنید که تابلو از هر قسمت خانه قابل مشاهده باشد و گیرا باشد.
6. مجسمه ها را در یک جا جمع کنید: مجسمه ها و پیکره های کوچک و مرتبط با هم را در قسمتی از خانه که مورد توجه است کنار هم قرار دهید. این مجسمه ها را به صورت های فانتزی و متنوع بچینید.
7. از کوسن های تزئینی استفاده کنید: این بالشتک ها و کوسن های تزئینی به سادگی رنگ و بوی جدیدی به خانه می دهد و مبلمان منزل را نیز باشکوه تر جلوه میدهد.
8. لامپ ها و لوسترها را عوض کنید: لوسترها و لامپ ها جزء وسایلی هستند که خیلی زود بر بیننده آشکار می کنند که سبک چیدمان خانه تان قدیمی است یا جدید. به دنبال لوسترهایی باشید که جدیدتر و فانتزی باشند، و ضمناً با لوازم و رنگ بندی خانه تان نیز هماهنگ باشند.
9. لحاف ها و رواندازها نیز مثل کوسن های تزئینی، به اتاقتان رنگ می دهد. این رواندازها و روتختی ها در انواع جنس ها و رنگ ها موجود می باشد. با توجه به روحیه و سلیقه ی خود زیباترین را انتخاب کنید.
10. لوازم اضافی را از جلوی دید بردارید: وسایل و لوازم اضافی باعث از بین رفتن جلوه ی اتاق می شود. برای برگه ها، اسباب بازیهای بچه ها، و سایر اسباب و وسایلی که شکل اتاق را بر هم می زند، جای مخصوصی تدارک ببینید.
تزئین اتاق کودک
تزئین اتاق کودک باید مهیج و فانتزی باشد. اولین چیزی که باید در دکوراسیون بندی اتاق کودکتان به آن توجه داشته باشید، این است که این تزئینات باید مطابق با سن و روحیه کودکانتان انجام گیرد. نباید اتاق فرزند 3 ساله تان را مثل اتاق دختر 13 ساله تان تزئین کنید. البته منظور این نیست که باید هر سال با بالا رفتن سن فرزندتان تزئین اتاق او را به هم بزنید. منظور این بود که باید اتاق کودکان را با توجه به گروه سنی آنها دکوربندی کنید.
رنگ های متناسب برای اتاق کودک
ببینید کودکتان به چه رنگی علاقه دارد. اگر هنوز سنشان به حدی نرسیده که بتوانند به خوبی صحبت کنند، یک جعبه مداد رنگی در جلویش بگذارید تا خود یکی از رنگ ها را که دوست دارد انتخاب کند. کودکان بزرگتر خود می توانند به شما بگویند که دوست دارند رنگ اتاقشان چه رنگی باشد. یادتان باشد که اولویت با علاقه ی خود بچه هاست.
سعی نکنید مدل و رنگ دلخواه خودتان را به زور به بچه ها تحمیل کنید. شخصیت آنها از همین سنین شکل می گیرد و اتاقشان می تواند آینه ی خوبی برای نشان دادن شخصیتشان باشد. البته منظورم طرح و رنگ های غیرمعقول آنها نیست. باید محدودیت تعیین کنید اما باز آنها را در انتخابشان آزاد بگذارید.
اتاق کودکتان را با ابتکار تزئین کنید
از تخیل و ابتکارتان استفاده کنید و از کودکتان نیز برای رنگ کردن اتاق ها کمک بخواهید. دیوارهای اتاق می تواند به طرز مبتکرانه ای با نقاشی های کودکتان تزئین شود. می توانید از آلبوم ها و عکس های ویژه در مجلات و اینترنت در این زمینه کمک بگیرید. دکوپاژ نیز برای خلق یک اتاق رویایی و خاص برای کودکتان کار جالبی است.
مبلمان اتاق کودک
با وجود طراحی های جالب و خاص برای مبلمان اتاق کودک موجود در بازار، کار شما کمی ساده تر شده است. می توانید اتاق دخترتان را مثل اتاق پرنسس ها صورتی و رمانتیک تزئین کنید. می توانید اتاق پسرتان را شکل قهرمانان یا اتوموبیل سواران طراحی کنید که مثلاً تختخوابش به شکل ماشین مسابقه باشد. و یا بسیاری طرح های دیگر که مطابق با علاقه و روحیه کودکتان نیز باشد. دقت کنید که بسیاری از اثاثیه اتاق را خودتان نیز می توانید بسازید. پس زیاد تو خرج نمی افتید!