ماخذشناسی در مطالعات حریم خصوصی

(مهدیه محمدی)

اگر چه نظامهای حقوقی در صدد حمایت از مرزهای خصوصی و تعیین مجازات برای نقض آن هستند اما لازم به ذکر است که مفهوم حریم خصوصی امری کاملا اجتماعی است که توسط عرف، فرهنگ،اعتقادات دینی و شرایط سیاسی-اجتماعی و حتی اقتصادی جوامع تعیین می شود.مفهوم حریم خصوصی ریشه های عمیقی در مباحث جامعه شناختی وانسان شناختی دارد که نشان می دهد چگونه افراد در فرهنگهای مختلف برای آن ارزش قائل شدند.حریم خصوصی مفهومی سیال است که امروز از جمله آزادی وجدان و اندیشه، کنترل بر جسم خود،داشتن خلوت و تنهایی در منزل و مکان خصوصی، کنترل بر اطلاعات شخصی،رهایی از نظارت های دیگران،حمایت از حیثیت و اعتبار خود و حمایت در برابر تفتیشها را شامل می شود. حق حریم خصوصی حق زندگی است با میل و سلیقه خود فرد و با حداقل مداخله و ورود دیگران. در واقع حقی است که بر اساس آن افراد می توانند تعیین...

 اگر چه نظامهای حقوقی در صدد حمایت از مرزهای خصوصی و تعیین مجازات برای نقض آن هستند اما لازم به ذکر است که مفهوم حریم خصوصی امری کاملا اجتماعی است که توسط عرف، فرهنگ،اعتقادات دینی و شرایط سیاسی-اجتماعی و حتی اقتصادی جوامع تعیین می شود.مفهوم حریم خصوصی ریشه های عمیقی در مباحث جامعه شناختی وانسان شناختی دارد که نشان می دهد چگونه افراد در فرهنگهای مختلف برای آن ارزش قائل شدند.حریم خصوصی مفهومی سیال است که امروز از جمله آزادی وجدان و اندیشه، کنترل بر جسم خود،داشتن خلوت و تنهایی در منزل و مکان خصوصی، کنترل بر اطلاعات شخصی،رهایی از نظارت های دیگران،حمایت از حیثیت و اعتبار خود و حمایت در برابر تفتیشها را شامل می شود. حق حریم خصوصی حق زندگی است با میل و سلیقه خود فرد و با حداقل مداخله و ورود دیگران. در واقع حقی است که بر اساس آن افراد می توانند تعیین کنند که دیگران تا چه اندازه به لحاظ کمی و کیفی می توانند از آنها اطلاعات داشته باشند.اگر چه نظام حقوقی هر کشور سعی در تعیین محدوده این حریم کرده است اما در تمامی کشور ها مرزهای این حریم ریشه در فرهنگ و نظام اجتماعی آن کشور دارد که از آن تحت عنوان نسبیت حریم خصوصی یاد می شود.

در اثار علمی اما نگاه متفاوت تری نسبت به حریم خصوصی وجود دارد. در رشته حقوق و زیر مجموعه حقوق خصوصی به طور مجزا به نظر قانون در رابطه با حریم خصوصی و نقض آن، مباحثی مطرح شده است.با توجه به اینکه رشته های مختلف به موضوع حریم خصوصی اشاره کردند، در فهرست زیر سعی شده است تنوع اثار لحاظ شود:

انصاری،یاقر(1386 )،حقوق حریم خصوصی،انتشارات سمت-
محسنی،فرید(1390 )، حریم خصوصی اطلاعاتی، تهران انتشارات» دانشگاه امام صادق-
اصلانی،حمیدرضا( 1389) حقوق فناوری اطلاعات، تهران: انتشارات میزان-
-موسی زاده،ابراهیم(1391)، فصلنامه بررسی های حقوق عمومی، نگاهی به مفهوم و مبانی حق به حریم خصوصی در نظام عرفی و حقوقی
زارع،محمد حسین،مقاله دولت الکترونیک و حریم خصوصی-
-سروش،محمد( 1393)، مبانی حریم خصوصی بر اساس آموزه های اسلامی، تهران:انتشارات سمت
-باقر انصاری، «حریم خصوصی وحمایت از آن در حقوق اسلام، تطبیقی و ایران» مجله دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران شماره 66، زمستان 1383، 
-عباس جعفری(1385) ، بررسی حق حریم خصوصی ، مجله تعالی حقوق، شماره اول، مهرماه 
- نوری، محمد علی(1382) حقوق تجارت الکترونیکی، کتابخانه گنج دانش، تهران 
- مژگان اثباتی، بررسی وضعیت حریم خصوصی ارتباطات در قوانین ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاداسلامی‌واحد تهران مرکزی، تهران، 1388 
-محمود حکمت‌نیا، نظام حقوق زن، حقوق و مسئولیت‌های فردی و اجتماعی، چاپ اول، قم، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1390 
محمود صادقی، کرامت انسانی؛ مبنای منع همانندسازی انسان در اسناد بین‌المللی، پژوهشنامه حقوق و علوم سیاسی، سال اول، شماره دوم و سوم، پاییز و زمستان 85 
-علیرضا باقری، ملاحظات اخلاقی در همکاری‌های بین‌المللی در زمینه تحقیقات پزشکی، مجله دیابت و لیپید ایران، ویژه نامه، دوره 4، 1385
- صفایی حسین(1351)، دوره مقدماتی حقوق مدنی، تعهدات و قراردادها، ج 2، تهران، نشریه موسسه عالی حسابداری 
-ره‌پیک،حسن(1390)، حقوق مسئولیت مدنی و جبران‌ها، چاپ هفدهم، تهران، انتشارات خرسندی 
- نقیبی، سید ابوالقاسم به نقل از مصطفی العوجی، القانون المدنی (المسئولیه المدنیه)، ج2 
-حسنعلی درودیان، جزوه حقوق مدنی 4 (مسئولیت مدنی)، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، نیمسال دوم سال تحصیلی 70- 1369 
-حسینعلی بای و بابک پور قهرمانی(1388) بررسی فقهی حقوقی جرایم رایانه‌ای، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌، چاپ اول 
-برایان کین، جنبه‌های حقوقی فناوری ژن،‌ ترجمه رضا نخجوانی و محمد علی نوری، چاپ اول، تهران، گنج دانش، 1384 
- سید ابوالقاسم نقیبی، حریم خصوصی در مناسبات و روابط اعضای خانواده، تهران، دو فصلنامه فقه و حقوق خانواده، دانشگاه امام صادق (ع)، سال پانزدهم، بهار و تابستان 1390

- عبدالحمید ابوالحمد(1374) مسئولیت مدنی دولت، تحولات حقوق خصوصی، چاپ چهاردهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران 
لیلا سادات اسدی، حریم خصوصی کودک و حق والدین بر تربیت، نشریه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، سال چهاردهم، تابستان 88، شماره 50 
مطهری،مرتضی(1361)، مسأله حجاب، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم 
کاتوزیان،درس(1371)، حقوق مدنی، خانواده، شرکت سهامی انتشار، ج اول، تهران 
آقمشهدی، فخرالدین اصغری ، جبران خسارت معنوی در حقوق ایران، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران شماره 9 و 10، 1382 
علی اصغر حاتمی، خسارات معنوی و شیوه‌های جبران آن در حقوق ایران، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره 25، پاییز 1376و بهار 1377 
عامری،زهرا( 1388) آسیب شناسی حق حریم خصوصی در قوانین ایران، دانشکده حقوق دانشگاه تهران
نگین وطن دوست،( 1389) مسئولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی، دانشکده حقوق دانشگاه تهران
مکارم، سوده، پایان نامه مبانی الزام دولت در دخالت در حریم خصوصی اشخاص1392،دانشکده حقوق دانشگاه تهران
شهشهانی ،مائده، پایان نامه حمایت از حریم خصوصی در جریان تحقیقات مقدماتی1386، گروه حقوق جزا دانشگاه تهران
نعمتی علی، چیستی و قلمرو حریم خصوصی در آموزه های اسلام 1389 دانشکده الهیات دانشکاه تهران
علی حسینی،همایون،پایان نامه حمایت از حریم خصوصی در فضای مجازی در فقه و حقوق1394،دانشکده الیهات دانشگاه تهران

Mohammad Between, The Fundamental Human Rights: An Islamic Perspective, The International Journal Of Human Rights Vol.6.No.4.Spring 2002

Kenneth C. Laudon, Markets and Privacy, COMMUNICATIONS OF THE ACM Sept. 1996

Carolyn Doyle and Mirko Bagaric: The right to privacy: Appealing but Flawed, International Journal of Human Rights, v.q.No.1

LRCHK(1968), Privacy: Regulating Surveillance and Interception of Communications, Consultation Paper 
GAVISON,RUTH1980/PRIVACY AND THE LIMITS OF LAW.YALE LAW JORNAL.NO 89
: DECEW,JUDITH.PRIVACY.HTTP:PLATO.STANDFORD.EDU.
CF. Decew,Judith (1989), The Scope of Privacy in Law and Ethics, i: Law and Philosophy,vol. 5,No2. August.
Foord,Kate (2002), Defining Privacy,Victorian Law , princeton university press
Ronald B. Standler (1997), Privacy law in USA, Haward Broadcasting, Sep, P. 11. 
- Coeriel and M.A.R. Aurik v.The Netherlands.( Communication No. 453/1991), 
Sara Joseph, Jenny Schulz and Melissa Cosan, The international Covenant on Evil and Political Rights (case. Melissa and commentary) , Oxford University Press 2000,